مكتوبات تركى صفويان


سؤزوموز

امپراطورى تركى-آذربايجانى صفوى مانند همه نهادهاى همعصر و مشابه خود٬ پديده اى قرون وسطايى٬ با بسيارى از خصوصيات مثبت و منفى دولتها و دولتمردان آن اعصار است. اما يكى از خصوصياتى كه اين امپراتورى تركى-آذربايجانى را از زاويه خلق ترك٬ تاريخ آذربايجان٬ زبان و فرهنگ تركى و نيز تاريخ مدنيت٬ هنر و علوم جهان اسلام ارزشمند مىسازد اين است كه تنها در دوره حكمرانى صفويان است كه شاهد صعود زبان تركى به عاليترين سطوح دولتى و شكوفائى بىمانند زبان و ادب تركى در همه عرصه هاى ادبى و دينى و علمى هم در فارسستان و هم در آذربايجان و اوج گسترش آن در خاورميانه و قفقاز و بين النهرين مىباشيم. (البته هم قبل و هم بعد از دولت تركى-آذربايجانى صفوى زبان تركى همواره و به درجات مختلف از موقعيت دولتى بودن بويژه در دوره سلسله هاى تركى ايلخانيان٫ اتابكان سلجوقى٫ جلايريان٫ ايلدنيزلىها٬ آغ قويوينلوها٫ قاراقويونلوها٬ افشارها و قاجارها برخوردار بوده است).

در زير نمونه هايى چند از مكاتبات و مراسلات ديپلوماتيك شاهان دولت تركى-آذربايجانى صفوى به زبان تركى را (به هر دو الفباى عربى و لاتين تركى) آورده ام. بويروق (فرمان) شاه اسماعيل را از كتاب "آذربايجان ادبى ديلى تاريخى"٬ اثر پروفسور نيظامى خودييئف (در ايران با الفباى عربى و بدون ويرايش و متاسفانه با اغلاط و اشتباهات بسيار چاپ شده است) و نامه هاى ديگر را از ضميمه مقاله نامه هاى تركى شاهان صفوى -حميد دباغى گرفته ام. در اين مقاله از جمله گفته مىشود:" دولت صفوى در تمام طول حيات خويش هم به لحاظ ساختار و موسسه هاى خود و هم از جهت نامهاى اينها٬ به طرز حيرت آورى كاراكتر تركى داشته است ..... در ديوان صفويان در صورت لزوم مكاتبات و تحريرات به زبان تركى نيز انجام مىگرفته است. در دستگاه دولتى براى خواندن و نوشتن نوشته هاى تركى بخش و ماموران ويژه اى بودند. در اين بخش ويژه٬ نامه هاى شاهان صفوى به سلاطين اتريش و لهستان به تركى (آذرى-عثمانى)٬ به ازبكها٬ تزارهاى روسيه و خانهاى كريمه به زبان تركى جغتايى و به باشبوغهاى قالموق به زبان تركى جغتايى و يا تركى عثمانى نوشته مىشد. در برخى موارد نيز منحصرا زبان تركى بكار مىرفته است. متن پيمان قصر شيرين منعقده با دولت عثمانى در سال ١٥٣٩ تنها به زبان تركى نوشته شده است."

از بررسى اين مكتوبات در رابطه با كاربرد دولتى و ديوانى زبان تركى در عصر صفويه آشكار مىشود كه:

- پريود زمانىاى طولانى٬ از قرن ١٥ تا ١٨ ميلادى يعنى از اولين شاه تا آخرين شاه صفوى را پوشانيده و سياست مستمر و جاافتاده دولت صفوى بوده است. براى نگارش ديوانى تركى اداره و كارمندان ويژه اى اختصاص داده شده بود.
- زبان دولتى تركى٬ فارغ از موقعيت جغرافيايى پايتخت امپراتورى تركى –آذربايجانى صفوى٬ هم در آذربايجان (تبريز و قزوين) و هم در فارسستان (اصفهان) بكار مىرفته است.
- "زبان و سبك تركى اى كه در احكام و فرامين صادر شده در دوره شاه اسماعيل و شاه تهماسب بكار رفته است ساده و بىتكلف است. اين سبك حد وسطى است ميان زبان گفتار و گفتگوى روزمره و زبان مطنطن و پرتكلفى كه در مكاتيب و مراسلات رسمى بين ايران و اروپا از دوره شاه عباس اول به بعد٬ به تقليد از منشيان عثمانى رواج داشته است....با اينهمه مابين نخستين حكمرانان صفوى و آخرين ايشان از جهت تركيت كوچكترين تفاوتى موجود نمىباشد...." [به نقل از مقاله نامه هاى تركى شاهان صفوى]
- كاربرد رسمى زبان تركى محدود به عرصه خاصى نبوده و دايره ى گسترده اى از احكام و فرامين و مكاتيب و مراسلات ديپلماتيك تا امان نامه را شامل مىشده است.
- طيف مخاطبان نه تنها شامل مقامات ايرانى و مردم ايران (كه زبان ملى اكثرشان تركى بود) و يا سلطان عثمانى و ديگر سلاطين ترك همزبان و همتبار و همدين بوده٬ بلكه پادشاهان روسيه و مجارستان و اتريش و لهستان و ... را نيز در بر مىگرفته است.
- به عبارت ديگر زبان تركى همانگونه كه در داخل در سراسر كشور به همراه فارسى٬ زبان دولتى و ديوانى مىبود٬ زبان ديپلماسى خارجى امپراتورى تركى-آذربايجانى صفوى نيز بوده است و اين دقيقا همان سيستمى است كه امروز نيز مىبايست دوباره در ايران اعمال شود .
---------------------------------------------------------

شاه ايسماعيلين (١٥٢٤-١٥٠٢) بويروغو- فرمان شاه اسماعيل (١٥٢٤-١٥٠٢)

بسم الله الرحمن الرحيم
ابولموظففر ايسماعيل باهادير
سؤزوموز

امير-ى اعظم-ى اكرم٬ موسا دورغوت اوغلو عينايت و شفقتيميزه اوميدوار اولاندان سونرا٬ شؤيله بيلسين كيم٬ (لوتيخار اوله آزيم ولع يان؟) احمد آغا قارامانلى [نى] اول طرفه گؤنده رديك و اول هر نه كى ايختييارلييينى كندينه شفقت ائتديك. گؤره ك كيم مشاراليه سؤزوندن و مصلحتيندن چيخماسين و موتابيعت و يارديم اونا قيلين٬ كيم انشاالله تعالا هر نه كيم اونون مورادى و ايسته يى اولسا٬ حاصيلدير. گوندن گونه نه ايش واقئع بولسا٬ احمد آغا ايتتيفاقى ايله درگاه-ى موعللاميزا بيلديرسينلر. كيم٬ هر نوع بويروغوموز اولسا٬ عمل ائتسين٬ كؤنلونو خوش توتوب مرحمتيميزه ايصدار اولسون.

Əbülmüzəffər İsmayıl Bahadır
Sözümüz

Əmir-i ə’zəm-i əkrəm Musa Durqutoğlu inayət və şəfəqətimizə ümidvar olandan sonra, şöylə bilsin kim (lutixar olə azımvələ yan?) Əhməd Ağa Qaramanlı[nı] ol tərəfə göndərdik və ol hər nə ki ixtiyarliyini şəfəqət etdik. Görək kim muşar ul-əleyh sözündən və məsləhətindən çıxmasın və mutabiət və yardım ona qılın. Kim inşaallah təala hər nə kim onun muradı və istəyi ola hasildir. Gündən günə nə iş vaqe’ bulsa Əhməd Ağa ittifaqı ilə dərgah-i müəllamıza bildirsinlər kim hər növ buyruğumuz olsa əməl etsin, könlünü xoş tutub mərhəmətimizə isdar olsun!
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

١.ينجى شاه تهماسبين (١٥٧٦- ١٥٢٣) عوثمانلى ايمپاراتورو سولطان سليمه (١٥٧٣- ١٥٦٦) يازديغىنامه نين بير بؤلومو.
بخشى از نامه شاه تهماسب اول (١٥٧٦- ١٥٢٣) به امپراتور عثمانى سلطان سليم (١٥٧٣- ١٥٦٦)

....شهزاده-يى عنيد سولطان بايزيد-ى نادان و جاهيل٫ و ريعايت-ى حوقوق-ى پدر و برادر-ى مئهتر امرينده غافيل-ى لايعقل اولماغين شناعت و سفاهتلرى بىنهايت اولدوغونا٫ بيزده دخى عئلم حاصيل اولموشدور. ائتدييى اعمال-ى قبيحه نين جزا و سزاسىنى بولوب ايستيغفارا گلميشدير. بو خوصوصون حوصولو يعنى بايزيدين ووصولو٫ احسن-ى وجهىيله مومكون و مويسسر ايكن٫ توتوب گؤنده رمه يه ائحتيياج يوخدور....

.... Şəhzâdə-yi ənid Sultan Bâyəzid-i nâdan və câhil və riayət-i huquq-i pedər və bərâdər-i mehtər əmrində qâfil-i lâ yə'qəl olmağın şənâət və səfâhətləri binəhâyət olduğuna bizdə dəxi elm hâsil olmuşdur. Etdiyi ə'mâl-i qəbihənin cəza və səzasını bulub istiğfara gəlmişdir. Bu xususun husulu, yə'ni Bâyəzid'in vusulu əhsən-i vəchiylə mümkün və müyəssər ikən, tutub göndərməyə ehtiyac yoxdur....
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

١.ينجى صفىشاه صفوىنين (١٦٤٢- ١٦٢٨) آووستورييا ايمپاراتورو و ماجاريستان قيرالى ٢.ينجى فئرديناندا يازديغى نامه.
نامه صفىشاه اول صفوى (١٦٤٢- ١٦٢٨) به امپراتور اتريش و پادشاه مجارستان فرديناند دوم.

"معزالبدوله و العظمه و القبال" چازار پاديشاه حضرتلرينه:

عالى جناب-ى والا نيساب٫ موتعالى اياب-ى سلطنت و جلالت اينتيساب٫ شؤوكت و عظمت قيباب-ى محببت و موددت اطوار٫ خوسروو-ى رفيع قدر-ى عالى تبار٫ معدلت دييارينين آراينده سى و فرمانرواليق مماليكينين زئيبنده سى٫ ....پاديشاهلارينين شهرييارى٫....نامدارلارينين نامدارى٫ نمسه ويلايتينين پاديشاهى٫ فرنگييه طاييفه سينين سرور-ى خورشيد كولاهى!
تحرير و بياندان افزون مراتيب-ى محببت و دوستلوق و تقريري-ى ليساندان بيرون مراسيم-ى ايتتيحاد و آشيناليق ايلقا و ايظهاريندان سونرا٫ مرفوع-ى راى-ى خورشيد ضيياء و مشهود-ى ضمير-ى مونير-ى قمر ائعتيلا اولدور كيم٫ هميشه آباء و اجداد-ى عيظام-ى جننت مكانيميز و طبقه-يى مسيحييه پاديشاهلارينين مابئينينده٫ خوصوص اول پاديشاه-ى والاجاه ايلن٫ طريقه-يى محببت و دوستلوق و رابيطه-يى اولفت و يئگانه ليك مرعى و مسلوك و ابواب-ى خوصوصييت و آشيناليق مفتوح اولوب٫ طرفئيندن سوخندان ائلچىلر محببت انگيز نامه لر ايلن موتواتير آمد و شود ائده رلر ايدى.
شيمدى كى موقتضا-يى قضا و تقديرات-ى آسومانيدن٫ جننت مكان-ى فيردووس آشييان بابام عليه الرحمه حضرتلرينين واقيعه-يى حاييله سى سانيح اولوب٫ بو جهان-ى فانيدن ساراى-ى باقىيه ايرتيحال ائتدى٫ تووفيقات-ى ايلاهىدن سرير-ى فلك ريفعت-ى شاهى و اؤورنگ-ى گردون روتبت-ى شهنشاهى٫ ذات-ى معديلت صيفت-ى هومايونوم ايله زئيب و زينت بولوب٫ ساحت-ى ايران زمين٫ كى خولاصه –يى عرصه-يى عالم و تختگاه-ى كييان و جمدير٫ نسيم-ى ايقباليم ايله نوزهت و طراوت بولدو٫ همان قاعيده بلكى آندان زيياده اول حضرت-ى رفيع منزيلت ايلن طريقه-يى محببت و دوستلوق و ايتتيحاد و يئگانه ليك منظور قيليب٫ موقتضا-يى رافت-ى جيبيللى٫ سيزدن همواره قرارداد-ى خاطيرى عاطير و مكنون-ى ضمير-ى مونير-ى صداقت مآثيريميز اولدور كيم٫ بو سيلسيله-يى عالييه نين دوستلارى و خئيرخاهلارى ايلن اولفت و ايتتيحاد مقاميندا اولوب٫ مابئينيميزده رسم-ى خوصوصييت مرعى و طريق-ى موغاييرت مسلوب اولا!
اونا بيناان٫ ايظهار-ى دوستلوق و بادى-يى آشيناليق اوچون بو نامه-يى محببت نيشان جانيب-ى عالىلرينه مرقوم-ى قلم-ى ايتتيحاد اولدو. "بحمدالله و المنه" احوال-ى خئير مآليميز احيببا و دوستلار و بو دودمان-ى عاليشانين نيكخاهلارى مقصد و موددعاسينجا خئير و خوبلوق ايله گوذراندير و اصلا بير امير كى ذرره قده رينجه مؤوجيب-ى ايكراه-ى خاطير-ى اؤولييا-يى دؤولتيميز اولا واقيع دئييلدير.
ترصصود و ترققوب مكاريم-ى عالىلريندن اولدور كيم٬ اول طرفدن داخى جننت مكان فيردؤوس آشييان بابام زامان-ى شريفيندن زيياده٬ طريقه-يى محببت مسلوك اولوب٫ صداقت نيشان مكتوبلار و "فصيح البيان" ائلچىلر ايرساليندان خالى اولماييب٫ هميشه موحرريك-ى سيلسيله-يى ويداد و فاتيح-ى ابواب-ى ايتتيحاد اولالار و هر گونه روجوعلارى بو ديياردا وار ايسه٫ يئگانه ليك اوزه ريندن ائعلام ائده لر٬ كى توججوه-ى هومايونوموز اونون حوصولونا مبزول اولا و اصلا موغاييرت و بيگانه ليك تجويز ائتمييه لر.
چون غرض ايظهار-ى محببت و دوستلوق ايدى٫ زيياده ايطناب اولونمادى. سلطنت و كامرانليق اييام-ى منهيج-ى ريضا-يى سوبحانى بيرله مقرون و عاقيبتلرى خئيره مشحون اولا!

Müizz ül-bi-l dövlə və-l əzəmə və iqbal, Çazar pâdişahları həzrətlərinə:

Âli cənab-i vâla nisab, mütəali əyab-i səltənət və cəlalət intisab, şövkət və əzəmət qibab-i məhəbbət ətvar, xosrov-i rəfi’ qədr-i âli təbar, mə’dələt diyârının ârâyəndəsi və fərmanrəvalıq məmâlikinin zeybəndəsi, .... pâdişahlarının şəhriyarı, .... nâmdarlarının nâmdarı, Nəmsə vilayətinin pâdişahı, Fərəngiyyə tâyifəsinin sərvər-i xorşid külahı!
Təhrir və bəyandan əfzun mərâtib-i məhəbbət və dostluq və təqrir-i lisandan birun mərasim-i ittihad və âşinalıq ilqa və izharından sonra, mərfü’-i rə’y-i xorşid ziya və məşhud-i zəmir-i münir-i qəmər e’tila oldur kim, həmişə âba və əcdâd-i izam-i cənnət məkanımız və təbəqə-yi Məsihiyyə pâdişahlarının mâbeynində, xusus ol pâdişah-i vâlâcah ilən, təriqə-yi məhəbbət və dostluq və râbitə-yi ülfət və yegânəlik mər’i və məsluk və əbvab-i xususiyyət və dostluq məftuh olub, tərəfeyndən süxəndan elçilər məhəbbətəngiz nâmələr ilən mütəvatir âməd və şüd edərlər idi.
Şimdi ki müqtəza-yi qəza və təqrirat-i âsümanidən cənnət məkan, firdövs âşiyan Baba’m əleyh ər-rəhmə həzrətlərinin vâqiə-yi hâiləsi sanih olub, bu câhan-i fânidən sâray-i bâqiyə irtihal etdi, tovfiqat-i ilâhidən sərir-i fələk rif’ət-i şâhi və övrəng-i gərdun rütbət-i şəhənşâhi zât-i mə’dilət sifət-i humayunum ilə zeyb və zinət bulub, sâhət-i İran zənim, ki xülasə-yi ərsə-yi âləm və təxtgâh-i Kiyan və Cəm’dir, nəsim-i iqbalım ilə nüzhət və təravət buldu, həman qâ’idə bəlkə andan ziyâdə ol həzrət-i rəfi’ mənzilət ilən təriqə-yi məhəbbət və dostluq və ittihad və yegânəlik mənzur qılıb, müqtəza-yi rə’fət-i cibilli, sizdən həmvarə qərardâd-i xâtir-i âtir və məknun-i zəmir-i münir-i sədaqət məasirimiz oldur kim, bu silsilə-yi âliyənin dostlar və xeyrxahları ilən ülfət və ittihad məqamında olub, mâbeynimizdə rəsmi xususiyyət mər’i və təriq-i muğayirət məslub ola!
Ona binaən, izhâr-i dostluq və bâdi-yi âşinalıq üçün bu nâmə-yi məhəbbət nişan cânib-i âlilərinə mərqum-i qələm-i ittihad oldu. Bi həmdüllah və l-minnə əhval-i xeyr məalımız əhibba və dostlar və dûdman-i âlişanın nikxahları məqsəd və müddəasınca xeyr və xubluq ilə güzərandır və əsla bir əmr ki zərrə qədərincə mövcib-i ikrâh-i xâtir-i övliya-yi dövlətimiz ola vâqi deyildir.
Tərəssüd və tərəqqüb məkârim-i âlilərindən oldur kim, ol tərəfdən daxi cənnət məkan, firdövs âşiyan Baba’m zaman-i şərifindən ziyadə, təriqə-yi məhəbbət məsluk olub, sədâqət nişan məktublar və fəsih əl-bəyan elçilər irsâlından xâli olmayıb, həmişə mühərrik-i silsilə-yi vidad və fâtih-i əbvab-i ittihad olalar. Və hər günə rücu’ları bu diyarda var isə, yegânəlik üzərindən e’lâm edələr, ki təvəccüh-i humayunumuz onun husuluna məbzul ola və əsla muğayirət və bigânəlik təcviz etməyələr.
Çün qərəz izhâr-i məhəbbət və dostluq idi, ziyâdə itnab olunmadı. Səltənət və kamrəvanlıq, əyyâm-i mənhic-i riza-yi sübhani birlə, məqrun və aqibətləri xeyrə məşhun ola!
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

٢. ينجى شاه عابباس صفوىنين (١٦٦٦-١٦٤٢) شيروان بگلر بگى منوچهرخانا يازديغى امان نامه.
امان نامه شاه عباس دوم صفوى (١٦٦٦-١٦٤٢) به منوچهرخان بيگلربيگى شيروان.

ايخلاص طريقينده راسيخ العقيده٬ شجاعت و موباريزت يولوندا پسنديده٬ حاجى منوچئهرخان! توججوه و عينايتيم طرفينه نهايتسيز بيليب٫ اؤزونو اكثر خاطيريمده بيله سن! خوصوصن بعضى فئيضلى (؟) مجليسلرده اينشاآللاه ياخشى وجهىيله حوضوروموزا يئتمك مويسسر اولا!
آيينه-يى ضمير-ى "ائمه معصومين عليه السلام" مئهريندن موصففا٫ درويش موصطافا يولداشى بيرله٫ شيروان سمتيندن اؤز ويلايتينه گئتمك ايراده سى وار. مئهريبانليق لازيمه سين يئره گتيريب روانه ائده سن!
الحق!

İxlas təriqində râsix ül-əqidə, şəcaət və mubarizət yolunda pəsəndidə Hac Mənuçehr Xan! Təvəccüh və inayətim tərəfinə nəhayətsiz bilib, özünü əksər xâtirimdə biləsən! xususən bə'zi feyzli (?) məclislərdə inşaallah yaxşı vəchiylə huzurumuza yetmək müyəssər ola!
Âyinə-yi zəmir-i əimmə-yi mə'sumin əleyhüm əs-səlam mehrindən müsəffa, Dərviş Mustafa yoldaşı birlə, Şirvan səmtindən öz vilayətinə getmək irâdəsi var. Mehribanlıq lâziməsin yerə gətirib rəvan edəsən!
Əlhəq!
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

حوسئين شاه صفوىنين (١٧٢٢-١٦٩٤) ساكسونييا دوقاسى و پولشا قيرالى نال قيران فئرئدريك اوگوستا گؤنده رديييى مكتوب.
نامه حسين شاه صفوى (١٧٢٢-١٦٩٤) به دوك ساكسون و پادشاه لهستان فردريك اوگوست نعل شكن

فئرئدريك ائكسئدوس!

پولونييا و ليتوانييا و روسييا و پوروسييا و ماسقاوييا و سامئجييا و كييئوييا و لاتينييا و پودولييا و سيمولئنييا و سئوئرييا و قئرزئگووييا ويلايتلرينين ايقباللى قيرالى حضرتلرينين دوستلوق و ويلا مراتيبينى موحتوا و صيدق مراسيمينه موبتنى اولان گول غونچا-يى كيتاب-ى موشگين نيقاب و شوكوفه-يى راقيمه-يى موآليفت اينتيسابلارى٫ بيره ر حين-ى گوزينده كيم حضرت-ى كيبرييا-يى جلل و علا الطاف-ى بىاينتيها و اعطاف-ى بىحدد و ايحصاسىلا بال-ى صفا مآليميز شاخ و باليندا نيشاط-ى بلابيلينين نوا-يى فرح افزاسى٫ ايشبو سلطنت-ى گردون ائعتيلا هواخاهلارى اوچون آفت-ى هوش و اينبيساط عناديلينين ترانه-يى غم زوداسى بو سودده-يى سنييه-يى فلك فرسا دؤولتجويلارينا باعيث-ى ايحتيظاز-ى روح و گوش ايدى.
ايره م بونيان اولان محفيل-ى اعلا و جننت نيشان گؤرولن بزم-ى ديل گوشاميزدا يعقوب نوركيويس وسيله سى ايله خندان و عطيرفيشان اولماقلا معانى-يى رنگين و مضامين-ى ديل نيشينى ويداد اساسينا ايستيحكام و اولفت و ايتتيحاد بيناسينا تشييد-ى مالاكلام وئرمكدن غئيرى٫ مرقوم-ى خامه-يى مووافيقت و ايلتييام اولان نامه-يى موآليفت ايختيتاملاريندا مسطور اولونان رسول-ى مووعودلارى شرف-ى حوضور و "موفور الحوبور" و احوال-ى خئيرنومودلارى ادا ائتديكلرى كيمى٫ عيزز-ى ايططيلاع-ى ضمير-ى صفا مآثوروما ائريشديكدن سونرا موآنيست و مووآلات لوازيمى سواليف-ى اؤوقاتدان زيياده ظوهورا گلدييى مركوز-ى خاطير-ى خورشيد نوروم اولوب و مذكور اولونان يعقوب٫ درگاه-ى ايقبال و بارگاه-ى جلاليمى بوسه گاه-ى ادب و آداب ائديب٫ مكاريم-ى دريا نوال-ى قاآنيدن كامروا و ممنون و جانيب-ى عيززت-ى مقرونلارينا عؤون-ى عضيد ايله عوودت اوچون شرفياب-ى ايذن-ى هومايون اولدو.
اول قيرال-ى صاحيب ايجلال داييما حضرتلرينين شان-ى عالىلرى ايرتيفاعى و مرتبه و مكانلارى ايزدييادينا هيممت-ى بولند-ى خاقانى تعللوقون و وود و وولا اركانى ايشتيدادى و صيدق و صفا بساطى بسط و گوشادينا نهمت-ى فلك پئيوند-ى خوسرووانى معطوف بولدوغون بيليب٫ مكنونات-ى بال و مقاصيد و آماللارى نه اولسا٫ يئگانه ليك اوزه ريندن نيگاريش پذير-ى كيلك-ى موددت مآل ائده رلر كيم٫ دوستانه توججوهوموزله شرف اندوز-ى اينجاح و انجام اولا!
عواقيب-ى اومور موقتضا-يى ريضا-يى خاليق-ى انام ايله خئير و صاوابا قرين بويورولا!

Feredrik Eksedus!

Poloniya və Litvaniya və Rusiya və Purusiya və Masqaviya və Samceya və Kiyeviya və Latiniya və Podoliya və Simoleniya və Severiya və Qerzeqoviya vilayətlərinin iqballı qıralı, həzrətlərinin dostluq və vila məratibini mühtəvi və sidq və səfa mərasiminə mübtəni olan gül qonça-yi kitab-i müşgin niqab və şükufə-yi râqimə mualifət intisabları, birər hin-i güzində, kim həzrət-i kibriya-yi cəllə və ə’la əltaf-i biintiha və ə’tâf-i bihədd və ihsasıyla bâl-i səfa məalımız şâx və bâlında nişat-i bəlabilinin nəva-yi fərəhəfzası işbu səltənət-i gərdun e’tila həvaxahları üçün âfət-i huş və inbisat, ənadilinin təranə-yi qəmzüdası bu süddə-yi səniyyə-yi fələkfərsa dövlətcuylarına bâ’is-i ihtizaz-i ruh və guş idi.
İrəm bunyan olan məhfil-i ə’la və cənnət nişan görülən bəzm-i dilgüşamızda Yə’qub Norvikis vəsiləsi ilə xəndan və ətirfişan olmaqla, mə’ani-yi rəngin və məzâmin-i dilnişini, vidad əsasına istihkam və ülfət və ittihad binasına təşyid-i malakəlam verməkdən qeyri, mərqum-i xâmə-yi muvafiqət və iltiyam olan nâmə-yi mualifət ixtitamlarında məstur olunan, rəsul-i mov’udları şərəf-i huzur və Movfur ul-hubur və əhvâl-i xeyr numudları əda etdikdən sonra, muanisət və muvalat ləvazimi səvâlif-i övqatdan ziyadə zuhura gəldiyi mərkuz-i xâtir-i xorşid nurum olub və məzkur olunan Yə’qub dərgah-i iqbal və bârgah-i cəlalımı busəgah-i ədəb və âdab edib, məkârim-i dərya nəval-i qaanidən kâmrəva və məmnun və cânib-i izzət-i məqrunlarına övn-i əzid ilə övdət üçün şərəfyab-i izn-i humayun oldu.
Ol qıral-i sâhib iclal dâyima həzrətlərinin şân-i âliləri irtifa’ və mərtəbə, və məkanları izdiyadına himmət-i bülənd-i xâqani təəllüqün, və vudd və vula ərkanı iştiyadı və sidq və səfa bəsatı bəst və güşadına, nəhmət-i fələk peyvənd-i xosrovani mə’tuf bulduğun bilib, məknunât-i bâl və məqasid və âmâlları nə olsa yegânəlik üzərindən nigâriş pəzir-i kilk-i məvəddət məal edərlər, kim dostanə təvəccühümüzlə şərəf ənduz-i incah və əncam ola!
Əvaqib-i umur muqtəza-yi riza-yi xâliq-i ənam ilə xeyr və savaba qərin buyurula!

گئرچه يه هو!!!