اوچونجو خاقان عابباس′ين توركجه قوشوقلاري


اشعار تركي شاه عباس سوم صفوي

سٶزوموز

بو يازينين تمل قايناق (منبع) و چيخاغي (ماخذي)، هٶرون آراسيندا (اينتئرنئتده) يايينلانميش اولان، يونوس قوچاق′ين "دده م اوغلو" آدلي يازيسيدير. گيريش و قوشوقلار سٶزوموز يازيمي′نا اويقون يازيلميشدير.

مئهران باهاري
-------------------------------------------------------------------------------------------
دده م اوغلو ١٧ ينجي يوزايل قيزيلباش اوزانلاريندان اولوب گئرچك آدي "اوچونجو خاقان عابباس"دير. صفوي خاقاني سولئيمان شاه′ين بٶيوك اوغلو اولان دده م اوغلو، صفوي خاندانينين سون تمثيلچيسيدير.

دده م اوغلو، از شعراي مردمي قزلباش قرن ١٧ مي باشد. نام اصلي وي شاه عباس ثالث است. دده م اوغلو فرزند ارشد سليمان شاه صفوي بوده، آخرين نماينده سلطنتي خاندان صفوي شمرده مي شود.
-------------------------------------------------------------------------------------------
صفوي شاه سولئيمان′ين اٶزوندن سونرا خاقانليغي (سلطنتي) تسليم آلماغا يئتگيلي (لاييق) ايكي بٶيوك اوغلو" ميرزا عابباس" و كيچيك اوغلو "ميرزا حوسئين" وار ايدي. سولئيمان خلفيني اٶزو بليرله مه ييب (تعيين ائتمه ييب)، بو ايشي قورمايلارينا (دٶولت اركانينا) بيراخميشدير. قورمايلار (دٶولت اركاني) دا اٶز چيخارلاري اوچون كيچيك اوغلونو، سولطان حوسئين آدي ايله بو قوناما (مقاما) سئچيب، قولتوغا (تخته) اوتوردوقدان سونرا (١٦٩٤) دا بٶيوك قارداشي ميرزاعابباس′ين قاراغي (كور) ائديله بيلمه سي اوچون اوندان تابقي (ايذين) ايسته ميشديرلر. سولطان حوسئين بو ايسته يي تابلاماسا دا (قبول ائتمه سه ده)، عابباس ايكي قارداش آراسيندا چيخان قولتوق (تخت) قاوقاسيندا، يئنيله ره ك عوثمانلي پاديشاهينا سيغينميشدير.

عابباس′ين عوثمانلي تورپاقلارينا گئچيشي ١٨ اينجي يوز ايلين باشلاريندا، عوثمانلي سولطاني اوچونجو احمد′ين دٶنه مينده گئرچه كله شميشدير. عوثمانلي اركله تي (دٶولتي)، عابباس′ي ايكي يوز قوروش آيليق باغلاياراق ميديللي آداسينا گٶنده ره ره ك، دورومو بللي اولونجايا ده ك بورادا قالماسيني ايسته ميشدير. آنجاق عابباس بورادا قالماييب، ليمني آداسيندان قاچاراق اورتا آنادولو قيزيلباش اٶزه كلريندن (مركزلريندن) اولان بوزاوخ سانجاغينا باغلي چوروم بٶلگه سينه گلميشدير. سٶزلو سٶيله نتيلره گٶره چئوره سينه توپلاديغي بير قوشونلا گنه ايران′ا گئده ره ك قارداشينا قارشي ساواشيب، آنجاق يئنيله ره ك ايكينجي كره عوثمانلي تورپاقلارينا گئچميشدير. بوندان سونرا چوروم′ون سونقورلو ايلچه سي آراف كندينه يئرله شه ره ك اورادا ياشاماغا باشلاميشدير. دده م اوغلو، ياشامينين بو يئني دٶنه مينده شئيخ بدرالددين يولونو منيمسه يه ره ك، بوگون يوزقات دولايلاريني قاپسايان، دٶنه مين بوزاوخ سانجاغي توركمانلاري آراسيندا يئنيدن ائتكيسيني آرتيريب و مورادي آشيق علي اوغلو كيمي بير چوخ سيياسي اولايا قاريشميشدير.

عابباس، عوثمانلي اركله تينه (دٶولتينه) قارشي چوروم كندلريندن اوزه رلرينده ائتكيلي اولدوغو مينلرجه كيشيليك بير قوشون توپلاميش و بو گوجه داياناراق "صفوي شاهي عابباس-ي ثاليث" عونواني ايله اٶز شاهليغيني ائعلان ائتميشدير. بو توركمانلارين، عابباس′ا اينانماسيني ساغلايان ندنلر آراسيندا، اونون اردبيل درگاهينين تمثيلچيسي اولوب معنوي گوجونو داشيماسي و اونلاري كنديسينده بير تاخيم معنوي گوجلرين بولوندوغونا اينانديرابيلمه سيدير. او هر يٶنه (طرفه) اٶزه لليكله سانجاق ايچينده كي به ي و ايله ري گله نلره يازينجلار (مكتوبلار) گٶنده ره ره ك اونلاري آياقلانديرميشدير. بو آرادا سونقورلو به يي اولان "سونقور به ي"، عابباس′ي اوموقلاميشدير (دسته كله ميشدير). توركمان به يلريندن بيريني چوروم′ا پاشا ياپماق ايسته يه ن عابباس، آلاجا به يي اولان "مامالي اوغلو عٶمه ر" به يي، پاشا سرعسكرليييه گتيرميش، مجيداٶزو بٶلگه سي و چئوره سيني اله گئچيريب، يارقيج (قاضي) و بير سيرا ايله ري گله ن اركله ت (دٶولت) گٶره وليلريني (مامورلاريني) اٶلدورموشدور.

سونوندا اوستونه گٶنده ريله ن عوثمانلي گوجلري ايله ساريم به ي كندي ياخينلارينداكي هاتاب بوغازيندا ياپديغي ساواشدا يئنيلميش، يانداشلاري ايله بيرليكده قيييني (جزاسي) اورادا وئريلميشدير. دده م اوغلو′نون باشي كسيليب، مامالي عٶمه ر به ي ده ١٧٢٣ده بير يارليقلا (فرمانلا) عوثمانليلار طرفيندن ائعدام ائديميشدير.

اوچونجو عابباس′ين عوثمانلي′يا باشقالديريسي (عوصياني) چوروم بٶلگه سي قوشارلارينين (شاعيرلرينين) اوزه رينده بٶيوك ايز بيراخميش، بير بٶلوم اوزانلار اونا قارشي و بير بٶلومو ايسه اونو اوموقلايان (دسته كله يه ن) قوشوقلار يازميشديرلار. بونلاردان بيري ده چوروملو خالق اوزاني امير′دير. چوروملو امير، اٶز قوشوقلاريندا اوچونجو خاقان عابباس′ين مئهدي اولابيله جه ييني اٶنه سورموشدور:

Çorumlu Əmir’dən – چوروملو امير′دن

1
Ala gözlü Şah Abbas’ımآلا گٶزلو شاه عابباس′يم
Qəzəb etdi doqquz xanaغضب ائتدي دوققوز خانا
Qəffan aslan babasıdır غففان آسلان باباسيدير
Çırpındı girdi meydana چيرپيندي گيردي مئيدانا

2
Hamıdan ayrıqsı boyuهاميدان آيريقسي بويو
Ârif ol mə’budun tanıعاريف اول معبودون تاني
Gözədibdir doqquz xanı گٶزه ديبدير دوققوز خاني
Ər qonar ər ocağınaار قونار ار اوجاغينا

3
Giribdir aslan donuna گيريبدير آسلان دونونا
Âləm hayrandır boyuna عالم حايراندير بويونا
Şah ənər Əmir suyuna شاه انه ر امير سويونا
Elçi salar xandan xana ائلچي سالار خاندان خانا

4
İmam soyunu soylayaايمام سويون سويلايا
Eşq dəryasını boylayaعئشق درياسيني بويلايا
Yeddi iqlim fəth eyləyəيئددي ايقليم فتح ائيله يه
Şah’ım geçə Hindistan’a شاه′يم گئچه هينديستان′ا

5
Xanlara elçisi vara خانلارا ائلچيسي وارا
Divan qurub oxuyara ديوان قوروب اوخويارا
Yezid yalvara yalvara يئزيد يالوارا يالوارا
Hələ şu şahı sultana هله شو شاهي سولطانا

6
Hindistan qapısın açaهينديستان قاپيسيني آچا
Başlar kəsib qanlar saçaباشلار كسيب قانلار ساچا
Yezid qovmu qaça qaça يئزيد قوومو قاچا قاچا
Vara çıxa gündoğana وارا چيخا گوندوغانا

7
Gündoğana yıxılalar گوندوغانا يخيلالار
Yıxılmasa dağılalar ييخيلماسا داغيلالار
Qar qar olub boğulalar قار قار اولوب بوغولالار
Anları sala tufana آنلاري سالا توفانا

8
Ər olub meydana girib ار اولوب مئيدانا گيريب
Səyirdəşir nökər nâyibسه ييرده شير نٶكه ر ناييب
Gün doğana bir xan qoyub گون دوغانا بير خان قويوب
Şah’ım ənər günbatanaشاه′يم انه ر گونباتانا

9
Əvvəl Bağdad’ı ala اوول باغداد′ي آلا
Səg Səlim’ə elçi vara سگ سليم′ه ائلچي سالا
Rumlu üç gürüh ola روملو اوچ گوروه اولا
Birisi gəlir imana بيريسي گلير ايمانا

10
Şah’ım kərəm kanıdırشاهيم كرم كانيدير
Yer içər canı yarıdırيئر ايچه ر جاني ياريدير
Şah’ımın elçisi vardırشاهيمين ائلچيسي واردير
Səlim oğlu Süleyman’aسليم اوغلو سولئيمان′ا

11
Şah’ımın elçisi vara شاهيمين ائلچيسي وارا
Xəbərin doğrusun verə خبرين دوغروسون وئره
Ya çıxsın o üzü qara يا چيخسين او اوزو قارا
Ya gəlsin girsin meydana يا گلسين گيرسين مئيدانا

12
Yezid bu sözü ar eyləyəيئزيد بو سٶزو آر ائيله يه
Bir olmaz xəbər eyləyə بير اولماز خبر ائيله يه
Ordusuna car eyləyəاوردوسونا جار ائيله يه
At bəzənə ər donunaآت بزه نه ار دونونا

13
Qomanam yorqun avımı قومانام يورقون آويمي
Âləm eşidir çavımı عالم ائشيدير چاويمي
Qırılsın Yezid qovumu قيريلسين يئزيد قووومو
Min üləşə, bir qarqa qona مين اوله شه، بير قارقا قونا

14
Âl-i Abbas bunun nâmıآل-ي عابباس بونون نامي
Ona yardımcıdır Qəniاونا يارديمجيدير غني
Alır Rum ilə Şam’ı آلير روم ايله شام′ي
Hükm edər Firəngistan’aحوكم ائده ر فيرنگيستان′ا

15
Başına çalar çalmayı باشينا چالار چالمايي
Gözədirlər bu həmləyi گٶزه ديرلر بو حمله يي
Şah alır yanıl almayı شاه آلير يانيل آلمايي
Qâzilər uğrasa qana غازيلر اوغراسا قانا

16
Dev yaxışmaz pəri ilənدئو ياخيشماز پري ايله ن
Söyləşirlər süsər ilənسٶيله شيرلر سوسه ر ايله ن
Şah’ım yüz min çeri ilənشاه′يم يوز مين چئري ايله ن
Gəlir alır İstanbul’uگلير آلير ايستانبول′و

17
Ağır qatı qanun çəkər آغير قاتي قانون چكه ر
Şah çağırıb nâyib nökər شاه چاغيريب ناييب نٶكه ر
İstanbul’a bir xan tikər ايستانبول′ا بير خان تيكه ر
Dâxil olur kövn məkana داخيل اولور كٶون مكانا

18
Seyyid dilini söyləyəسئييد ديليني سٶيله يه
Eşq dəryasını boylayaعئشق درياسيني بويلايا
Yeddi iqlim fəth eyləyə يئددي ايقليم فتح ائيله يه
Şah’ım gəlir Həmədan’aشاه′يم گلير همدان′ا

19
Həmədan’da qurur divan همدان′دا قورور ديوان
Eşit imdi pir-ü cavan ائشيت ايمدي پير-و جاوان
Yeni başdan salar qıran يئني باشدان سالار قيران
Ol yalancı Müsəlman’a اول يالانجي موسلمان′ا

20
Yer üzündə cümlə varıيئر اوزونده جومله واري
Adam eşit bu xəbəriآدام ائشيت بو خبري
Bu dövür Mehdi zamanı بو دٶوور مئهدي زاماني
Şah’a səcdə qılar varı شاه′ا سجده قيلار واري

21
Gözlərim qan ilə dolaگٶزلريم قان ايله دولا
Şah’ı sevən gəlsin yolaشاهي سئوه ن گلسين يولا
ƏMİR ayıdır bir gün olaامير آييدير بير گون اولا
Bâqi bâqi, fəna fənaباقي باقي، فنا فنا

-------------------------------------------------------------------------------------------

دده م اوغلو مخلصي ايله قوشوقلار يازان اوچونجو عابباس، ١٨ اينجي يوزايلده ياشاميش اٶنه ملي خالق اوزانلاريميز آراسيندا يئر آلماقدادير. شئعرلري ايندي ده آغيزدان آغيزا سٶيله نه گلدييي كيمي، بونلاردان بير بٶلومو ده ييشيك يازارلاريميزجا توپلاناراق ياييملانميشدير. دده م اوغلو′نون الده قالان قوشوقلاريندان، اوزلوغونون (هونرينين) چوخ گوجلو و اٶزونون ده چوخ بيلگه- اردملي بير اوزان اولدوغو گٶرولمكده دير. دده م اوغلو چوخ ائتكيلي قونوشابيله ن و اردمي (كولتورو) ايله چئوره سينده كيلري اٶزونه حايران بيراخابيله ن بير كيمسه دير. دده م اوغلو′نون قوشوقلارينداكي سٶيله ييش گوجو، بنزه تمه لري و توركجه ني قوللانيشينداكي باشاري، بيله سينين خالق ادبيياتيميزين اٶنه ملي قوشارلاري آراسيندا يئر آلماسيني ساغلاميشدير. دده م اوغلو′نون توركجه ني ايچ ايچه بوتون آنلام درينليكلري ايله ايشله ده ره ك يازديغي قوشوقلار، دٶنه مينده آز قارشيلاشان اٶرنه كلر آراسيندا اولوب چاغداشي قوشارلارين چوخوندان داها ائتگيلي و گوجلوراقدير. دده م اوغلو′نون قوشوقلاريندا اسكي آنادولو دٶنه مي سٶيله ييش بيچيملري و سٶزجوكلري ايله قارشيلاشير اولماغيميز، اونون دوغو آنادولو، آزربايجان و ايران يٶره سينده كي توركمانلار آراسيندا ياشايان و قونوشولان توركجه يه حاكيمييتيندن قايناقلانماقدادير.

دده م اوغلو′نون شئيخ بدرالددين′ين گٶروشلريني منيمسه دييي تابلانير (قبول ائديلير). قيزيلباش-بكتاش (غالي شيعي- باطيني) اينانجلاري منيمسه يه نلرين عوثمانلي دٶورونده باسقييا اوغراديغي گٶز اٶنونده توتولارسا، قوشوقلاريندا قارشيلاشان گوجه مه (ظولمه) اوغراماق و قورتولوشو اون ايكي باشرا (ايمام) سويوندان علي′يه اينانانلاردان بكله مك قونولارينين دوغال ساييلماسي گره كير.
------------------------------------------------------------------------------------
يوخاريداكي گيريش يازيسيندا ايشله ديله ن بير نئچه توركجه سٶزجويون فارسجا آنلامي:

اردمƏrdəm = فرهنگ، كولتور
اركله تƏrklət = دولت
اوزلوقUzluq = هنر
اوموقUmuq = حمايت، پشتيباني، دسته ك
اوموقلاماقUmuqlamaq = حمايت كردن، دسته كله مك
اٶزه كÖzək = مركز
باشراBaşra = امام
باشقالديريBaşqaldırı = عصيان، قيام
بليرله مكBəlirləmək = تعيين كردن
پيتينPitin = صفحه
تابقيTabqı = اجازه، اذن
تابلاماقTablamaq = قبول كردن، پذيرفتن
چيخاقÇıxaq = ماخذ
خاقانليقXaqanlıq = سلطنت
دئييشDeyiş = نفس
دوغالDoğal = طبيعي
قاراغيQarağı = كور
قورمايQurmay = اركان دولت
قوشارQoşar = شاعر
قوشوقQoşuq = شعر
قولتوقQoltuq = تخت
قونامQonam = مقام
قونوQonu = موضوع
قييينQıyın = مجازات، جزا
گوجه مGücəm = ظلم
گٶره وليGörəvli = مامور، كارمند
هٶرون آراسيHörünarası = اينترنت
يئتگيليYetgili = لايق، باصلاحيت
يارقيجYarqıc = قاضي
يارليقYarlıq = فرمان شاه، فرمان دولتي
يازينجYazınc = نامه
يانداشYandaş = هوادار، طرفدار، پيرو

------------------------------------------------------------------------------------
Dədəmoğlu’nun Deyişləri (Nəfəsləri)دده م اوغلو′نون دئييشلري (نفسلري)
------------------------------------------------------------------------------------

Deyiş - دئييش
(Həsən Dədə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 81/33)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ٣٣-٨١)

1
Könül sənə bir nəsihət eyləyim كٶنول سنه بير نصيحت ائيله ييم
Saqın mürvət qapısından ayrılma ساقين موروه ت قاپيسيندان آيريلما
Haq Məhəmməd Əli virdin söyləyim حق محممد علي ويردين سٶيله ييم
Birdə bağlan, ikilikdə yorulma بيرده باغلان، ايكيليكده يورولما

2
Həsən Hüseyn’dir imamlar mərdi حسن حوسئين`دير ايمانلار مردي
Şəhidlər ulusu, qazilər virdi شهيدلر اولوسو، غازيلر ويردي
Zeynəl Abidin’lə Baqır da gördü زئينل عابيدين`له باقير دا گٶردو
Anların gördüyü yoldan ayrılmaآنلارين گٶردويو يولدان آيريلما

3
Cəfər’in elmində Musa-yi Kazımجعفر`ين عئلمينده موسا-يي كاظيم
Rıza yolunda bağlıdır özümريضا يولوندا باغليدير اٶزوم
Taqı’ya, Naqı’ya ərsin niyazımتاقي`يا، ناقي`يا ارسين نييازيم
Pirin nəzərində dardan ayrılmaپيرين نظرينده داردان آيريلما

4
Dün gün Əskəri’yə eylə virdiniدون گون عسكري`يه ائيله ويرديني
Bağlayıban qədim bəklə yurdunu باغلاييبان قديم بكله يوردونو
Haq’dan qeyri kimsə bilməz dərdiniحاقدان غئيري كيمسه بيلمه ز درديني
Saqın o Haq bilməz diyə darılmaساقين او حاق بيلمه ز دييه داريلما

5
Sahib Zaman gəlsin yaram bağlasınصاحيب زامان گلسين يارام باغلاسين
Gülşən etsin, qəmli könlüm əyləsinگولشن ائتسين، غملي كٶنلوم اه يله سين
Dədəmoğlu’n divana qeyd eyləsinدده م اوغلو`ن ديوانا قئيد ائيله سين
Bunda sorul, yarın anda sorulmaبوندا سورول، يارين آندا سورولما
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dədə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 67/.98.)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ٩٨-٦٧)

1
Sabahın səhərdə durdumساباهين سحه رده دوردوم
Sığındım Şâh-ı Mərdan’aسيغينديم شاه-ي مردان`ا
Allah dedim yola girdimآللاه دئديم يولا گيرديم
Sığındım Şâh-ı Mərdan’aسيغينديم شاه-ي مردان`ا

2
Ustadım Məhəmməd Əliاوستاديم محممد علي
Sənən mö’minlərin əliسنه ن مٶمينلرين الي
Tâ əzəldən dedim bəliتا ازلدن دئديم بلي
Sığındım Şâh-ı Mərdan’aسيغينديم شاه-ي مردان`ا

3
Həsən Hüseyin’dir virdimحسن حوسئيين`دير ويرديم
Şah imam Zeynəl’ə ərdimشاه ايمام زئينل`ه ارديم
İmam Baqır’a üz sürdümايمام باقير`ا اوز سوردوم
Sığındım Şâh-ı Mərdan’aسيغينديم شاه-ي مردان`ا

4
İmam Cəfər‘dəndir eşqimايمام جعفر`دندير عئشقيم
Xəyalı ənbər-i müşkümخيالي عنبر-ي موشكوم
Musa’yı Rıza’ya düşdümموسا`يي ريضا`يا دوشدوم
Sığındım Şâh-ı Mərdan’aسيغينديم شاه-ي مردان`ا

5
Taqı Naqı Əskəri’dən تاقي ناقي عسكري′دن
Tâ ələstdən, bəridən تا الستدن، بريدن
Batın qılıcın yürüdən باطين قيليجين يوروده ن
Sığındım Şâh-ı Mərdan’a سيغينديم شاه-ي مردان′ا

6
Dədəmoğlu mürvət amanدده م اوغلو موروه ت آمان
Yoxdur özümüzdə gümanيوخدور اٶزوموزده گومان
Şah Mehdi-yi Sahib Zamanشاه مئهدي-يي صاحيب زامان
Sığındım Şâh-ı Mərdan’aسيغينديم شاه-ي مردان′ا
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
)Həsən Dədə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 58/150)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ١٥٠-٥٨)

1
Sabahın səhərində oyandımساباهين سحه رينده اويانديم
Dostum gəlir gülə güləدوستوم گلير گوله گوله
Çıxmış gəlir otağındanچيخميش گلير اوتاغيندان
Ağ qolların sala salaآغ قوللارين سالا سالا

2
Yar gülə gülə gəlincəيار گوله گوله گلينجه
Güllər açılır gülüncəگوللر آچيلير گولونجه
Məhəbbət gülün bulunca محببت گولون بولونجا
Görür oynar d’ola d’ola گٶرور اوينار دولا دولا

3
Aşığın bəndi boşanırعاشيقين بندي بوشانير
Ənər türaba döşənirانه ر تورابا دٶشه نير
Rəhmət quşağın quşanırرحمت قوشاغين قوشانير
Ərdən himmət ala alaاردن هيممت آلا آلا

4
Ər himməti almayanınار هيممتي آلمايانين
Eşq gölünə dalmayanınعئشق گٶلونده دالمايانين
Müştərisin bulmayanınموشتريسين بولمايانين
Bu gümandır qala qala بو گوماندير قالا قالا

5
Haq müştərisin bulmalıحاق موشتريسين بولمالي
Özgə bazarlıq qılmalıاٶزگه بازارليق قيلمالي
Muradlar hasıl olmalıمورادلار حاصيل اولمالي
Haq cəmi’nə gələ gələحاق جمعي′نه گله گله

6
Haq cəmi’nin niyazınıحاق جمعي′نين نييازيني
Nə xub əkmişlər düzünüنه خوب اكميشلر دوزونو
Bir dəxi görsəm üzünüبير دخي گٶرسه م اوزونو
Çəşmim yaşın silə siləچشميم ياشين سيله سيله

7
Dədəmoğlu qəm üstünəدده م اوغلو غم اوستونه
Yaram gəlir əm üstünəيارام گلير ام اوستونه
Dəm edərlər dəm üstünəدم ائده رلر دم اوستونه
Nur qədəhlər dola dolaنور قدحلر دولا دولا
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dərə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 87/152)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ١٥٢-٨٧)

1
Nə gözəl yaratmış Haq təala Allah نه گٶزه ل ياراتميش حاق تعالا آللاه
Hüsnün münəvvərdir güldən ziyadə حوسنون مونه ووردير گولدن زيياده
Camalın şovquna doyulmaz ey can جامالين شووقونا دويولماز ائي جان
Pârəsincə zülfün teldən ziyadə پاره سينجه زولفون تئلدن زيياده

2
Şad olub gülüncə güllər açıldı شاد اولوب گولونجه گوللر آچيلدي
Zəbanından ləl-ü gövhər saçıldıزبانيندان لعل-و گٶوهر ساچيلدي
Hüsnün kitabından müşkül seçildiحوسنون كيتابيندان موشكول سئچيلدي
Dişlərin dür, ləbin baldan ziyadəديشلرين دور، لبين بالدان زيياده

3
Kipriyin ox, qaşın bənzər kamana كيپرييين اوخ، قاشين بنزه ر كامانا
Çəşmin cəllad olmuş həmlə edər cana چشمين جللاد اولموش حمله ائده ر جانا
Ulusun, misalın yoxdur bir dənə اولوسون، ميثالين يوخدور بير دنه
(Bəylərin zər-i fil fildən ziyadə به يلرين زري فيل فيلدن زيياده ؟؟؟)

4
Kamalın binəhayətdir, sorulmaz كامالين بي نهايتدير، سورولماز
Bir ləhzə üzün görməsəm durulmaz بير لحظه اوزون گٶرمه سه م دورولماز
Hər dəm gəlir yoxlar gönül, yorulmazهر دم گلير يوخلار گٶنول، يورولماز
Uçan quşdan, əsən yeldən ziyadə اوچان قوشدان، اسه ن يئلدن زيياده

5
Dədəmoğlu ayıdır böylə bir asılدده م اوغلو آييدير بٶيله بير آصيل
Saçın sünbül, qəddin səlvidən usul ساچين سونبول، قددين سلويدن اوصول
Açıb ağ qolların ləhmikə lahmi olآچيب آغ قوللارين لحمك لحمي اول
Dolansın boynuma şaldan ziyadə دولانسين بوينوما شالدان زيياده
-----------------------------------------------------------

Oniki Başra (İmam) -اون ايكي باشرا (ايمام)

Deyiş-دئييش
(Həsən Dərə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 80/32)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ٣٢-٨٠)

1
Gəldim gedər oldum dar-ı fənadan گلديم گئده ر اولدوم دار-ي فنادان
Ədna gönlüm dörd nəsnədən geçmədi ادنا گٶنلوم دٶرد نسنه دن گئچمه دي
Biri didar, biri cənnət, məhbub’dan, mey’dən بيري ديدار بيري جننت، محبوب′دان مئي′دن
Qeyri kimsələrə sırrın açmadı غئيري كيمسه لره سيررين آچمادي

2
Didarsız cənnəti, məhbubsuz meyi ديدارسيز جننتي محبوبسوز مئيي
Versələr neylərəm sən ədna diyiوئرسه لر نئيله ره م سن ادنا دييي؟؟؟
Budur aşıqların ərkanı həmdiبودور آشيقلارين اركاني حمدي
Aşıq, bâdəsin yad əlindən içmədiآشيق، باده سين ياد اليندن ايچمه دي

3
Yar bâdə doldurub qarşımdan gəlsə يار باده دولدوروب قارشيمدان گلسه
Qaldırıb niqabın şad olub gülsə قالديريب نيقابدان شاد اولوب گولسه
Qüşad məşrəb ilə xub nəzər qılsa گوشاد مشرب ايله خوب نظر قيلسا
Âriflər bu lütfə baha biçmədi عاريفلر بو لوطفه باها بيچمه دي

4
Əli Məhəmməd’dir Məhəmməd Əliعلي محممد′دير محممد علي
Həsən Hüseyin’dir bir dalın gülü حسن حوسئين′دير بير دالين گولو
İmam Zeynəl İmam Baqır’ın seliايمام زئينل ايمام باقير′ين سئلي
Arxım bəndim qeyri gölə geçmədiآرخيم، بنديم غئيري گٶله گئچمه دي

5
İmam Cə’fər göründü ya gözümə ايمام جعفر گٶروندو يا گٶزومه
Kazım’ın pâyını sürsəm üzümə كاظيم′ين پاييني سورسه م اوزومه
Rıza’dan bir nur doğdu özümə ريضا′دان بير نور دوغدو اٶزومه
Qeyri sevda gönlüm evin açmadı غئيري سئودا گٶنلوم ائوين آچمادي

6
Taqı, Naqı, imam Həsən Əskəriتاقي، ناقي، ايمام حسن عسكري
Mehdi mö’minlərin virdi, əzbəriمئهدي مٶمينلرين ويردي، ازبري
Dədəmoğlu cümləsinin kəmtəriدده م اوغلو جومله سينين كمتري
Anın üçün əri ərdən səçmədi آنين اوچون ار اردن سئچمه دي
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dədə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 67/98)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ٩٨-٦٧)

1
Allah Məhəmməd eşqinə آللاه محممد عئشقينه
Yâ Əli sən gözlə bizi يا علي سن گٶزله بيزي
Sultanan könlüm köşkünə سولطانان كٶنلوم كٶشكونه
Yâ Əli sən gözlə bizi يا علي سن گٶزله بيزي

2
Həsən Hüseyin kânıyanحسن حوسئين كانييان
İmam Zeynəl irfanıyanايمام زئينل عيرفانييان
Biz günahkâr, sən qəniyənبيز گوناهكار، سن غنييه ن
Yâ Əli sən gözlə biziيا علي سن گٶزله بيزي

3
İmam Baqır baş tacıyan ايمام باقير باش تاجييان
Lə’l-ü gövhər əlacıyan لعل-و گٶوهه ر علاجييان
Dərdlilərə duacıyan دردليلره دوعاجييان
Yâ Əli sən gözlə bizi يا علي سن گٶزله بيزي

4
İmam Cə’fər Musa rızaايمام جعفر موسا ريضا
Sidqinən sığındıq sizə صيدقيندن سيغيندي سيزه
İmdad eyləyən yalnızaايمداد ائيله يه ن يالنيزا ا
Yâ Əli sən gözlə bizi يا علي سن گٶزله بيزي

5
Taqı Naqı’nın xavası تاقي ناقي′نين خاواصي
Əskəri’nin muhibbisi عسكري′نين موحيببيسي
Sahib-Zaman Şah Abbas’ı صاحيب زامان شاه عابباس′ي
Yâ Əli sən gözlə bizi يا علي سن گٶزله بيزي

6
Mən də Dədəm, sözüm Haq من ده دده م، سٶزوم حاق
Sənin lütf-ü ehsanın çox سنين لوطف-و ائحسانين چوخ
Səndən qeyri kimsəmiz yox سندن غئيري كيمسه ميز يوخ
Yâ Əli sən gözlə biziيا علي سن گٶزله بيزي
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dəmirxan’ın Dəftərindən)

1
Həsrətin ciyərim büryan eylədiحسرتيندن جييه ريم بوريان ائيله دي
Gözlərəm yolların gəl əfəndim gəlگٶزله ره م يوللارين، گل افنديم گل
Qalxdı gönül quşu covlan eylədiقالخدي گٶنول قوشو جٶولان ائيله دي
Gözlərəm yolların gəl əfəndim gəlگٶزله ره م يوللارين، گل افنديم گل

2
Əvvəl sən axır sən geçməzəm səndənاوول سن آخير سن گئچمه زه م سندن
Bunca məhəbbətin çıxar mı candan بونجا محببتين چيخار مي جاندان؟
Qalxdı göç eylədi kövn-ü məkandanقالخدي گٶچ ائيله دي كٶون-و مكاندان
Gözlərəm yolların gəl əfəndim gəlگٶزله ره م يوللارين، گل افنديم گل

3
Urum Sofuları bildiyin şaşdıاوروم صوفولاري بيلدييين شاشدي
Rəqiblər çox oldu, pək həddən aşdıرقيبلر چوخ اولدو، پك حددن آشدي
Şimdi qeyrət Şâh-ı Mərdan’a düşdüشيمدي غئيرت شاه-ي مردان′ا دوشدو
Gözlərəm yolların gəl əfəndim gəlگٶزله ره م يوللارين، گل افنديم گل

4
Xorasan’dan qalxdı Hind’i yararaqخوراسان′دان قالخدي هيند′ي ياراراق
Kâfirləri top top etdi yararaqكافيرلري توپ توپ ائتدي ياراراق
Cümləsinə usul nizam verərəkجومله سينه اوصول نيظام وئره ره ك
Gözlərəm yolların, gəl əfəndim gəlگٶزله ره م يوللارين گل افنديم گل

5
Dədəmoğlu Allah Allah diyəlimدده اوغلو آللاه آللاه دييه ليم
Gəl nəfsaniyəti eldən qovalımگل نفسييتي ائلدن قوواليم
Əmir buyruq Haq’dan, biz neyləyəlimامير بويروق حاق′دان، بيز نئيله يه لْيم
Gözlərəm yolların, gəl əfəndim gəlگٶزله ره م يوللاري گل افنديم گل
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش

1
Məhəmməd Əli’yi candan sevərsənمحممد علي′يي جاندان سئوه رسه ن
Varınca bir tel ver pirimə durnamوارينجا بير تئل وئر پيريمه دورنام
Həsən Hüseyin’dən imdad umarsanحسن حوسئين′دن ايمداد اومارسان
Varınca bir tel ver pirimə durnamوارينجا بير تئل وئر پيريمه دورنام

2
Ol imam Zeynəl’in qonca gülləriاول ايمام زئينل′ين غونچا گوللري
Baqır qılavuzdur sürər yollarıباقير قيلاووزدور سوره ر يوللاري
Sevərəm dostumun zülfün telləriسئوه ره م دوستومون زولفون تئللري
Varınca bir tel ver pirimə durnamوارينجا بير تئل وار پيريمه دورنام

3
Cə’fər-i Sadıq ta Musa-yi Kâzim جعفر-ي صاديق تا موسا-يي كاظيم
İmam Rıza’ya bağlıdır özümايمام ريضا′يا باغليدير اٶزوم
Əmanəti sənə ey ulu əzimامانتي سنه ائ اولو عظيم
Varınca bir tel ver pirimə durnamوارينجا بير تئل وئر پيريمه دورنام

4
İmam Taqı da Şah Əli Naqıايمام تاقي ده شاه علي ناقي
Həsən Əli Əskəri çəşmim çırağıحسن علي عسكري چشميم چيراغي
Yerin göyün arşın kürsün dirəyiيئرين گٶيون عرشين كورسون ديره يي
Varınca bir tel ver pirimə durnamوارينجا بير تئل وئر پيريمه دورنام

5
Əyər durnam Kərbəla’ya varırsanاه يه ر دورنام كربلا′يا واريرسان
Nəcəf’dəki türbəyə də uğrarsanنجف′ده كي توربه يه ده اوغرارسان
Şu Anadolu’dan suval sorarsanشو آنادولو′دان سووال سورارسان
Halımı xəbər ver Əli’yə durnamحاليمي خبر وئر علي′يه دورنام

6
Dədəmoğlu Haq’dan tutduq dərmanıدده م اوغلو حاق′دان توتدوق درماني
Küfür dəryasında bulduq imanıكوفور درياسيندا بولدوق ايماني
Sevərsən Mehdi-yi Sahib Zaman’ıسئوه رسه ن مئهدي-يي صاحيب زامان′ي
Varınca bir tel ver pirimə durnamوارينجا بير تئل وئر پيريمه دورنام
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dəmirxan’ın dəftərindən)

1
Bir dərəyə vardım suyu səs verirبير دره يه وارديم، سويو سس وئرير
Bir öyrənci xocasına dərs verirبير اٶيره نجي خوجاسينا درس وئرير
Şah Hüseyin’dir Kərbəla’da yas verirشاه حوسئين′دير كربلا′دا ياس وئرير
Ah sənin dərdlərin İmam Hüseyinآه سنين دردلرين، ايمام حوسئين

2
Geyiklər gəldi də ərlər sağmadıگئييكلر گلدي ده، ارلر ساغمادي
Ay günəş tutuldu, gün də doğmadıآي گونش توتولدو، گون ده دوغمادي
Rəhmətlər kəsildi, yağmur yağmadıرحمتلر كسيلدي، ياغمور ياغمادي
Ah sənin dərdlərin İmam Hüseyinآه سنين دردلرين، ايمام حوسئين

3
Duyun imam Hüseyin’ə netdilərدويون ايمام حوسئين′ه نئتديلر
Kəlləsini top edib də atdılarكلله سينين توپ ائديب ده آتديلار
Cübbələr giyib də horon təpdilərجوببه لر گيييب ده هورون تپديلر
Ah sənin dərdlərin İmam Hüseyinآه سنين دردلرين، ايمام حوسئين

4
Əlin kəsdi bir Allah’ın zalımıالين كسدي بير آللاه′ين ظاليمي
O da bildi nec’olacaq halınıاو دا بيلدي نئج اولاجاق حاليني
Ay tutuldu gün devşirdi nurunuآي توتولدو گون دئوشيردي نورونو
Şu sənin dərdlərin İmam Hüseyinشو سنين دردلرين ايمام حوسئين

5
Bir su vermədilər ol adil xanaبير سو وئرمه ديلر اول عاديل خانا
Yedilər içdilər həm qana qanaيئديلر ايچديلر هم قانا قانا
Çox fiqan eylədi Şəhriban Anaچوخ فيغان ائيله دي شهريبان آنا
Şu sənin dərdlərin İmam Hüseyinشو سنين دردلرين ايمام حوسئين

6
Kəsik başı orta yerə qoydularكسيك باشي اورتا يئرده قويدولار
Sevindilər oh Hüseyin dedilərسئوينديلر اوه حوسئين دئديلر
Siyah saçın al qanlarla yudularسيياه ساچين آل قانلارلا يودولار
Şu sənin dərdlərin İmam Hüseyinشو سنين دردلرين ايمام حوسئين

7
Dədəmoğlu bax Yezid’in qəsdinəدده م اوغلو باخ يئزيد′ين قصدينه
Əskərini çəkmiş gəlir üstünəعسكريني چكميش گلير اوستونه
Böylə zülüm mü olur Əli nəslinəبٶيله ظولوم مو اولور علي نسلينه
Şu sənin dərdlərin İmam Hüseyin شو سنين دردلرين ايمام حوسئين
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dədə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 16/31)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ٣١-١٦)

Gəl gönül oxu vird-i Haq Məhəmməd ya Əliگل گٶنول اوخو ويرد-ي حاق محممد يا علي
La fəta illa Əli, la Seyf illa Zülfiqarلا فتا ايللا علي، لا سئيف ايللا ذولفيقار
Hüsn-i xulqu Rıza’ya satgılan, degil bəliحوسن-ي خولقو ريضا′يا ساتگيلان، دئگيل بلي
La fəta illa Əli, la seyf illa Zülfiqarلا فتا ايللا علي، لا سئيف ايللا ذولفقار

Şah Hüseyn’in Kərbəlasın, imam Zeynəl Abidinشاه حوسئين′ين كربلاسين، ايمام زئينل عابيدين
Məhəmməd Baqır’ı, Cə’fər elmin oxur əhl-i dinمحممد باقير′ي، جعفر عئلمين اوخور اهل-ي دين
Övla bildim cümləsindən əvvəl İmam ərkanınاٶولا بيلديم جومله سيندن اوول ايمام اركانين
La fəta illa Əli, la seyf illa Zülfiqarلا فتا ايللا علي، لا سئيف ايللا ذولفيقار

Musa Kazim Rıza’ya razı qıl kəndi özünموسا كاظيم ريضا′يا راضي قيل كندي اٶزون
(Virdin olsun bu isimlər, arın pesəng-i pisdən özün(ويردين اولسون بو ايسيملر، آرين پسنگ-ي پيسدن اٶزون ؟؟؟؟
Hər dayim dərgaha eylə yöndəmin, qıl niyazınهر داييم درگاها ائيله يٶنده مين، قيل نييازين
La fəta illa Əli, la seyf illa Zülfiqarلا فتا ايللا علي، لا سئيف ايللا ذولفيقار

Şah Taqı’yı həm Naqı’yı sev məhəbbətnamədənشاه تاقي′يي هم ناقي′يي سئو محببت نامه دن
(Onları sevməz olursa sərin dəftərxanədən(اونلاري سئومه ز اولورسا سرين دفترخانه دن ؟؟؟
Aşıqın nişanı budur Haq Məhəmməd Əli’dənعاشيقين نيشاني بودور حاق محممد علي′دن
La fəta illa Əli, la Seyf illa Zülfiqarلا فتا ايللا علي، لا سئيف ايللا ذولفيقار

Dədəmoğlu yaradandan eşq əri olmaq diləدده اوغلو ياراداندان عئشق اري اولماق ديله
Çağır candan inşallah ol Sahib-Zaman gələچاغير جاندان اينشاللاه اول صاحيب زامان گله
On iki imamı sevənlər dərgaha səcdə qılaاون ايكي ايمامي سئوه نلر درگاها سجده قيلار
La fəta illa Əli, la Seyf illa Zülfiqarلا فتا ايللا علي، لا سئيف ايللا ذولفيقار
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dədə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 86/151)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ١٥١-٨٦)

1
Kimi bulur Mövlasını كيمي بولور مٶولاسيني
Tutar əldə dərman eylərتوتار الده درمان ائيله ر
Kimi bilməz əcəb neylərكيمي بيلمه ز عجب نئيله ر
Ola dini güman eylər اولا ديني گومان ائيله ر

2
Kimi doğmuş anasındanكيمي دوغموش آناسيندان
Kimi köçmüş xanəsindənكيمي كٶچموش خانه سيندن
Kimi almış dənəsindənكيمي آلميش دنه سيندن
Kimi sürüb saman eylərكيمي سوروب سامان ائيله ر

3
Kimi nâqis, kimi câhilكيمي ناقيص، كيمي جاهيل
Kimi âqil, kimi kâmilكيمي عاقيل، كيمي كاميل
Kimi cömərt, kimi paxılكيمي جٶمرت، كيمي پاخيل
Kimi özün yaman eylərكيمي اٶزون يامان ائيله ر

4
Kimi ârif, kimi âşiqكيمي عاريف، كيمي عاشيق
Kimi mə’şuqa ulaşıqكيمي معشوقا اولاشيق
Kimi candan bəklər ışıqكيمي جاندان بكله ر ايشيق
Güdər əhdi aman eylərگوده ر عهدي آمان ائيله ر

5
Dədəmoğlu bəklə yurdunدده اوغلو بكله يوردون
Zikr eylə dilində virdinذيكر ائيله ديلينده ويردين
Əl tutuban iqrar verdinال توتوبان ايقرار وئردين
Sənə iqrar iman eylərسنه ايقرار ايمان ائيله ر
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dədə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 19/38)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ٣٨-١٩)

1
İntizaram ol gözləri məstiməاينتيظارام اول گٶزلري مستينه
Neçə bir ağlar gözlərim neçə birنئچه بير آغلار گٶزلريم نئچه بير
Durmaz münafıqlar düşər qəsdiməدورماز مونافيقلار دوشه ر قصديمه
Neçə bir yollarım bağlar neçə birنئچه بير يوللاريم باغلار نئچه بير

2
Məhəmməd Əli’yə bağlıdır bəndimمحممد علي′يه باغلاديلار بنديم
Həsən Hüseyn’i sevdim inandımحسن حوسئين′ي سئوديم اينانديم
Meşə seli kimi daşdım bulandımمئشه سئلي كيمي داشديم بولانديم
Neçə bir sellərim çağlar neçə birنئچه بير سئللريم چاغلار نئچه بير

3
Zeynəl’in eşqinə girmişəm yolaزئينل′ين عئشقينه گيرميشه م يولا
Məhəmməd Baqır’ın sevgisi iləمحمد باقير′ين سئوگيسي ايله
Almış İmam Cə’fər damqasın ələآلميش ايمام جعفر دامقاسين اله
Neçə bir sinəmi dağlar neçə birئچه بير سينه مي داغلار نئچه بير

4
Kazim Rıza‘ya olmuşum bəndəكاظيم ريضا′يا اولموشام بنده
Taqı’yi Naqı’yi sevərim candaتاقي′يي ناقي′يي سئوه رم جاندا
Gedən geri gəlməz fâni dünyadaگئده ن گئري گلمه ز فاني دونيادا
Yad murad almadı sağlar neçə birياد موراد آلمادي ساغلار نئچه بير

5
Həsən Əskəri’dən tutdum dərmanıحسن عسكري′دن توتدوم درماني
Bu qədərincə gönlümdə şəkki gümanıبو قده رينجه گٶنلومده شككي، گوماني
Dədəmoğlu Mehdi Sahib Zaman’ı دده اوغلو مئهدي صاحيب زامان′ي
Neçə bir əfəndim bəklər neçə bir نئچه بير افنديم بكله ر نئچه بير
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dədə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 57/149)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ١٤٩-٥٧)

1
Ginə bad yelləri əsdiگينه باد يئللري اسدي
Zülfün telinə doxunuزولفون تئلينه توخونو
Naşı gülistana basdıناشي گولوستانا باسدي
Atalım batın oxunuآتاليم باطين اوخونو

2
Hər kim ki yolundan azdıهر كيم كي يولوندان آزدي
Evliya da ondan bezdiائولييا دا اوندان بئزدي
Amənnası yol nədir sızdıآمننه سي يول نه دير سيزدي
Çevirin sofuya yaxınıچئويرين صوفويا ياخيني
3
Âləm surət oğrusu olduعالم صورت اوغروسو اولدو
Ötəsindən xəbər aldıاٶته سيندن خبر آلدي
Həmən yola heyif olduهمه ن يولا حئييف اولدو
Gedər qalmadı çəkiniگئده ر قالمادي چكيني

4
Dilindədir halı yoxdurديلينده دير حالي يوخدور
Heç birində əli yoxdurهئچ بيرينده علي يوخدور
İqrarına bəli yoxdurايقرارينا بلي يوخدور
Süküt tutmaz diliniسوكوت توتماز ديليني

5
Dədəmoğlu buna nə etsinدده م اوغلو بونا نه ائتسين
Çəkilib xəncərə getsinچكيليب خنجره گئتسين
Doxsan min ər yardım etsinدوخسان مين ار يارديم ائتسين
Şöylə zülmətdən saqınشٶيله ظولمتدن ساقين
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
(Həsən Dəmirxan’ın Dəftərindən)

1
Dərgaha gələn ərənlərدرگاها گله ن اره نلر
Mərhəba xoş gəldinizمرحبا خوش گلدينيز
Doğru sayah mı yolunuzدوغرو ساياه مي يولونوز؟
Mərhəba xoş gəldinizمرحبا خوش گلدينيز

2
Bugün mən pirimi gördümبوگون من پيريمي گٶردوم
Baxçasında gülün dərdimباخچاسيندا گولون درديم
Me’racda Məhəmməd’i gördümمئعراجدا محممد′ي گٶردوم
Mərhəba xoş gəldiniz مرحبا خوش گلدينيز

Yırlaşım (Naqarat) –ييرلاشيم (ناقارات)

Ya Əli səndən mədədيا علي سندن مدد
İstərəm səndən mədədايسته ره م سندن مدد
Bir qul Haq’dan qorxmazsaبير قول حاق′دان قورخمازسا
Qorxaram ondan mədədقورخارام اوندان مدد

3
Dədəmoğlu ellərinizدده م اوغلو ائللرينيز
Xoşca qoxar güllərinizخوشجا قوخار گوللرينيز
Nərdən gəlir yollarınızنردن گلير يوللارينيز
Mərhəba xoş gəldinizمرحبا خوش گلدينيز

Yırlaşım (Naqarat) -ييرلاشيم (ناقارات)

Ya Əli səndən mədədيا علي سندن مدد
İstərəm səndən mədədايسته ره م سندن مدد
Bir qul Haqdan qorxmayırبير قول حاقدان قورخمايير
Qorxaram ondan mədədقورخارام اوندان مدد
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش
)Həsən Dərə Dərgâhı ziyarətçi dəftəri, pitin 20/39)
(حسن دده درگاهي زييارتچي دفتري، پيتين ٣٩-٢٠)

1
Ərənlər meydanı qurulu yaydırاره نلر مئيداني قورولو يايدير
Hər kamankeş çəkib doldurabilməzهر كامانكئش چكيب دولدورابيلمه ز
Âriflər üz sürər ol xâk-i paydırعاريفلر سوره ر اول خاك- يايدير
Sərsərilər özün öldürəbilməzسرسريلر اٶزون اٶلدوره بيلمه ز

2
Sərsəri gəzmədən ıssı qılınmazسرسري گزمه دن ايسسي قيلينماز
Candan geçməyincə cânan bulunmazجاندان گئچمه يينجه جانان بولونماز
Əyyamsız dəryaya gəmi salınmazاييامسيز دريايا گمي سالينماز
Dəymə rəyis mənzil aldırabilməzده يمه ره ييس منزيل آلديرابيلمه ز

3
Aşıqlar eşqilən didar gözətirآشيقلار عئشقيله ن ديدار گٶزه تير
Mə’şuqun camalı güldən təzədirمعشوقون جامالي گولدن تزه دير
Hirsə nəfsə cəfa qılmaq qəzadırحيرضه نفسه جفا قيلماق قضادير
İncilər nəfsini öldürəbilməzاينجيلر نفسيني اٶلدوره بيلمه ز

4
Ârif olmayanlar özün yuyamazعاريف اولمايانلار اٶزون يوياماز
Devr-i zaman gəlir geçər doyamazدئور-ي زامان گلير گئچه ر دوياماز
Malından verməyən cana qıyamazماليندان وئرمه يه ن جانا قيياماز
Boş gedər xurcunu doldurubilməzبوش گئده ر، خورجونو دولدورابيلمه ز

5
Dədəmoğlu kəndi halın görə görدده م اوغلو كندي حالين گٶره گٶر
Ol gerçək ərlərə üzün sürə görاول گئرچه ك ارلره اوزون سوره گٶر
İradət kimyadır, möhkəm dura görايرادت كيميادير، مٶحكم دورا گٶر
Kimsə ömrün bâqi qıldırabilməzكيمسه عٶمرون باقي قيلديرابيلمه ز
-----------------------------------------------------------

Oniki Başra (İmam) -اون ايكي باشرا (ايمام)

Deyiş-دئييش

Mədəd hey Allah’ım mədədمدد هئي آللاه′يم مدد
Gəl dərdimə dərman eyləگل درديمه درمان ائيله
Yetiş ya Məhəmməd Əliيئتيش يا محممد علي
Gəl dərdimə dərman eyləگل درديمه درمان ائيله

Həsən Hüseyin eşqinəحسن حوسئين عئشقينه
Sən yardım eylə düşkünəسن يارديم ائيله دوشكونه
İmam Zeynəl’in eşqinəايمام زئينل′ين عئشقينه
Gəl dərdimə dərman eyləگل درديمه درمان ائيله

İmam Baqır’ın qatınaايمام باقير′ين قاتينا
Cə’fər’in elmi zatınaجعفر′ين عئلمي، ذاتينا
Musa Kazim hörmətinəموسا ڭاظيم حٶرمتينه
Gəl dərdimə dərman eyləگل درديمه درمان ائيله

Şah Taqı və ba Naqıشاه تاقي و با ناقي
İmam Həsən-ül Əskəriايمام حسن العسكري
Əf eylə günahkarlarıعفو ائيله گوناهكاري
Gəl dərdimə dərman eyləگل درديمه درمان ائيله

Gəl Haq’dan diləyin diləگل حاق′دان ديله يين ديله
Mehdi Sahib Zaman gələمئهدي صاحيب زامان گله
Dədəmoğlu səcdə qılaدده م اوغلو سجده قيلا
Gəl dərdimə dərman eyləگل درديمه درمان ائيله
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش

Çərx devrildi dolab döndüچرخ دئوريلدي دولاب دٶندو
Axır zamana düşübdürآخير زامانا دوشدوبدور
Ay yerində gün yerindəآي يئرينده گون يئرينده
Küfran salına düşübdürكوفران سالينا دوشوبدور

Yerindədir gecə gündüzيئرينده دير گئجه گوندوز
Hörgülü tarazı ulduzهٶرگولو تارازي اولدوز
Bir qantara gedəlim bizبير قانتارا گئده ليم بيز
Yollar dumana düşübdürيوللار دومانا دوشوبدور

Yağmur yağar bitər otlarياغمور ياغار بيته ر اوتلار
Movc gəlir dürlü ne’mətlərمووج گلير دورلو نئعمتلر
Yar ilə danışır yadlarيار ايله دانيشير يادلار
Xar gülüstana düşübdürخار گولوستانا دوشوبدور

Bülbülün zarı fiqanıبولبولون زاري فيغاني
Doldurur iki cahanıدولدورور ايكي جاهاني
Şu dünyanın sonu fâniشو دونيانين سونو فاني
Qovlu yalana düşübdürقوولو يالانا دوشوبدور

Dədəmoğlu der həsrətdənدده م اوغلو دئر حسرتدن
Yandı ürəyim qeyrətdənياندي اوره ييم غئيرتدن
Umaram ki inayətdənاومارام كي عينايتدن
Şâh-ı Mərdan’a düşübdürشاه-ي مردان′ا دوشوبدور
-----------------------------------------------------------

Deyiş-دئييش

Gəldik Anadolu Qeysəri Dağı گلديك آنادولو قئيصري داغي
Göründü Sivasla Gemrig’in bağıگٶروندو سيواسلا گمريگ′ين باغي
Çat Ağdərə derlər Zilə’nin sağı چات آغدره دئرلر زيله′نين ساغي
Samsun, Tırabzon, Çorum illərə سامسون تيرابزون، چوروم ايللري

Qaradərə derlər bir gecə qaldıq قارادره دئرلر بير گئجه قالديق
Gəzərdik belâyı burada bulduq گزه رديك بلايي بورادا بولدوق
Nə yaman dərdlərə giriftar olduq نه يامان دردلره گيريفتار اولدوق
Baxmaz mıyan bâd-i səmûm yellərə باخماز مييان باد-ي سموم يئللره؟

Dədəmoğlu der ki eşqin bağındanدده م اوغلو دئر كي عئشقين باغيندان
Geçirdilər bizi Yozqad dağından گئچيرديلر بيزي يوزقاد داغيندان
Anadolu Sivas şəhəri sağından آنادولو سيواس شهه ري ساغيندان
Bir zamanda dəstan olsun dillərə بير زاماندا دستان اولسون ديللره
-----------------------------------------------------------

Yüznamə’dənيوزنامه′دن

آشاغيدا دده م اوغلونون يوزنامه آدلي قوشوغوندان وئريله ن بٶلوملرده، سٶزجوكلرين جيناسلي و ايچ ايچه قوللانيشي، بنزه تمه لر و مجازلارين دوغالليغي و گوجو، ايريم (ديققت) چكمكده دير.

1
Dədəmoğlu az oxuدده م اوغلو آز اوخو
Aç kitabı düz oxuآچ كيتابي دوز اوخو
Alana bir hərf yetərآلانا بير حرف يئته ر
Almayana yüz oxuآلمايانا يوز اوخو

2
Dədəmoğlu Yasin’dənدده م اوغلو ياسين′دن
Əlif də çıxar Yasin’dənاليف ده چيخار ياسين′دن
Bülbülü qəfəsə qorlarبولبولو قفسه قورلار
Dilinin bəlasındanديلينين بلاسيندان

3
Dədəmoğlu az da varدده م اوغلو آز دا وار
Əlli də var yüz də varاللي ده وار، يوز ده وار
Öpüləcək əl də varاٶپوله جك ال ده وار
Tüpürəcək üz də varتوپوره جك اوز ده وار
4
Dədəmoğlu çəməndənدده م اوغلو چمندن
Su çıxar şu çəməndənسو چيخار شو چمندن
Pirim günahım geçsə پيريم گوناهيم گئچسه
Kim sorar suçu məndənكيم سورار سوچو مندن

5
Dədəmoğlu nəsi varدده م اوغلو نه سي وار
Nəsi var, nərəsi varنه سي وار، نه ره سي وار
Biri məğrib, bir məşriqdəبيري مغريب، بير مشريق
Su sızmaz arası varسو سيزماز آراسي وار

6
Dədəmoğlu nəsi varدده م اوغلو نه سي وار
Nəsi var, nərəsi varنه سي وار، نره سي وار
Allah’la diz dizə otursaآللاه′لا ديز ديزه اوتورسا
Min illik arası varمين ايلليك آراسي وار

7
Dədəmoğlu incidirدده م اوغلو اينجيدير
Lə’l gövhər incidirلعل گٶوهر اينجيدير
Câhillər bir iş yaparجاهيللر بير ايش ياپار
Nihayət can incidirنهايت جان اينجيدير

8
Dədəmoğlu qar yağarدده م اوغلو قار ياغار
Qar yağar, qarqa yalarقار ياغار، قارقا يالار
Allah’ım bu nasıl işآللاه′يم بو ناصيل ايش
Şəkəri qarqa yalar شكري قارقا يالار

11
Dədəmoğlu incidirدده م اوغلو اينجيدير
Lə’l gövhər incidirلعل گٶوهه ر اينجيدير
Âriflər bir iş yaparعاريفلر بير ايش ياپار
Nə incir nə incidirنه اينجير نه اينجيدير

12
Dədəmoğlu yolunaدده م اوغلو يولونا
Yol içində yolunaيول ايچينده يولونا
Yol içində olmayanيول ايچينده اولمايان
Bir gün ola yolunaبير گون اولا يولونا

13
Dədəmoğlu yol vardırدده م اوغلو يول واردير
Yol içində yol vardırيول ايچينده يول واردير
Düşkün olan kişidəدوشكون اولان كيشيده
Əlbəttə bir xalvardırالبتته بير خالواردير

14
Dədəmoğlu meydandaدده م اوغلو مئيداندا
Dəm sürərlər meydandaدم سوره ر مئيداندا
Bu meydana gələninبو مئيدانا گله نين
Küll-ü varı meydandaكولل-و واري مئيداندا

15
Dədəmoğlu meydanaدده م اوغلو مئيدانا
Mey gətirin meydanaمئي گتيرين مئيدانا
Meydana mey gətirməyənمئيدانا مئي گتيرمه يه ن
Layıq mıdır meydanaلاييق ميدير مئيدانا

16
Dədəmoğlu xana varدده م اوغلو خانا وار
Mey gətir, meydana varمئي گتير، مئيدانا وار
İçib də əsrirməyənايچيب ده اسريرمه يه ن
Nə bilir meydə nə varنه بيلير مئيده نه وار

17
Dədəmoğlu az söyləدده م اوغلو آز سٶيله
Pişir sözün öz söyləپيشير سٶزون اٶز سٶيله
Şu meydanda yol Haqq’aشو مئيداندا يول حاقق′ا
Əl verəcək söz söyləال وئره جك سٶز سٶيله

18
Dədəmoğlu yarındanدده م اوغلو ياريندان
Ər dönər mi darındanار دٶنه رمي داريندان
Yar ilə yar olanlarيار ايله يار اولانلار
Geçmək gərək varındanگئچمك گره ك واريندان

19
Dədəmoğlu yar bilirدده م اوغلو يار بيلير
Yar qiymətin yar bilirيار قييمتين يار بيلير
Haqq’a yaxın olanınحاقق′ا ياخين اولانين
Qiymətini ər bilirقييمتين ار بيلير

20
Dədəmoğlu ər gərəkدده م اوغلو ار گره ك
Bir vəfalı yar gərəkبير وفالي يار گره ك
Ər qiymətin bilməyəار قييمتين بيلمه يه
Yinə kâmil ər gərəkيينه كاميل ار گره ك

21
Dədəmoğlu dəm gəlirدده م اوغلو دم گلير
Dəm içində dəm gəlirدم ايچينده دم گلير
Dəm olmayan meydanınدم اولمايان مئيدانين
Əncamında qəm gəlirانجاميندان غم گلير

22
Dədəmoğlu yaz gəlirدده م اوغلو ياز گلير
Qaqqıldaşır qaz gəlirقاققيلداشير قاز گلير
Ərənlər dəm ərincəاره نلر دم ارينجه
Al baharlı yaz gəlirآل باهارلي ياز گلير

23
Dədəmoğlu yar gəlsə دده م اوغلو يار گلسه
Âləm dolu yar gəlsəعالم دولو يار گلسه
Canı təslim qılarkənجاني تسليم قيلاركن
Üzərimə yar gəlsəاوزه ريمه يار گلسه

24
Dədəmoğlu yar gəlsəددم اوغلو يار گلسه
Xüda’m müyəssər qılsaخودا′م مويه سسر قيلسا
Canım bəndən göçüncəجانيم بندن گٶچونجه
Namazımı yar qılsaنامازيمي يار قيلسا

25
Dədəmoğlu cəm’ə varدده م اوغلو جمع′ه وار
Cəm içində cəm’ə varجمع ايچێنده جمع′ه وار
Günahlar yarlıqanırگوناهلار يارليقانير
Düşdün isə cəm’ə varدوشدون ايسه جمع′ه وار

26
Dədəmoğlu bu xanaدده م اوغلو بو خانا
Qalmadı Süleyman’aقالمادي سولئيمان′ا
Mürvət ilə varıncaموروه ت ايله وارينجا
Anda baxılmaz qanaآندا باخيلماز قانا

27
Dədəmoğlu kamalıدده م اوغلو كامالي
İstərəm Haq camalıايسته ره م حاق جامالي
Kamal kəsb etməyənlərكامال كسب ائتمه يه نلر
Görür mü Haq camalıگٶرور مو حاق جامالي؟

28
Dədəmoğlu gələninدده اوغلو گله نين
Haqq’a səcdə qılanınحاقق′ا سجده قيلانين
Abdəsti möhkəm gərəkآبدستي مٶحكم گره ك
Haq cəm’inə gələninحاق جمع′ينه گله نين

29
Dədəmoğlu gönüləدده م اوغلو گٶنوله
Saqın dəymə gönüləساقين ده يمه گٶنوله
O gönül Haq məqamıاو گٶنول حاق مقامي
Saqın dəymə gönüləساقين ده يمه گٶنوله

30
Dədəmoğlu su axarدده م اوغلو سو آخار
Dâyim didara baxarداييم ديدارا باخار
Xatır yıxanlar Haqq’ınخاطير ييخانلار حاقق′ين
Evin me’racın yıxarائوين مئعراجين ييخار

31
Dədəmoğlu dərdim varدده م اوغلو درديم وار
Ürəyimdə urdum varاوره ييمده اوردوم (؟) وار
Min dərmana verməzəmمن درمانا وئرمه زه م
Bir qiymətli dərdim varبير قييمتلي درديم وار

32
Dədəmoğlu dost olmazدده م اوغلو دوست اولماز
İçib də məst olmazايچيب ده مست اولماز
Dost qeybetinə dostdurدوست غئيبتينه دوستدور
Üzə gülən dost olmazاوزه گوله ن دوست اولماز

33
Dədəmoğlu kâmil olدده م اوغلو كاميل اول
Kemal əhli kâmil olكامال اهلي كاميل اول
Üləmayam der isənعولمايام دئر ايسه ن
Elminlə âmil olعئلمينله عاميل اول

34
Dədəmoğlu Əli’dənدده م اوغلو علي′دن
Gerçək dönməz bəlidənگئرچك دٶنمه ز بلي′دن
Üç isim bir mə’nadırاوچ ايسيم بير معنادير
Ayrılmayız Əli’dənآيريلماييز علي′دن

35
Dədəmoğlu der Əli دده م اوغلو دئر علي
Əvvəl axır bir Əli اوول آخير بير علي
Mənim kimi varmola منيم كيمي وار مي اولا
Həm günahkar həm dəli هم گوناهكار هم دلي

36
Dədəmoğlu gələnlərدده م اوغلو گله نلر
Haqq’a səcdə qılanlarحاقق′ا سجده قيلانلار
Ədəb ərkan gözləsin ادب اركان گٶزله سين
Haq cəmi’nə gələnlərحاق جمع′ينه گله نلر

37
Dədəmoğlu daş dəysə دده م اوغلو داش ده يسه
Bağrımıza daş dəysə باغريميزا داش ده يسه
Qazancımdan bilirəm قازانجيمدان بيليره م
Ayağıma daş dəysə آياغيمدان داش ده يسه

38
Dədəmoğlu fərq eylə دده م اوغلو فرق ائيله
Mizan eylə fərq eylə ميزان ائيله فرق ائيله
Qədim İslam dinidir قديم ايسلام دينيدير
Mizan eylə fərq eylə ميزان ائيله فرق ائيله

گئرچه يه هو!!!