ديوان-ي حيكمت- خوجا احمد يسوي- اوچونجو بٶلوم

HİKMET-101


Garibliğde garib bolgan garibler
Garibler halini bilgen garibler

Sebeb birle yırak yerge barıban
Karındaş kadrini bilgen garibler

Suvsaganda suvga muhtaç bolgan
Tirikide zâr bolub ölgen garibler

Kişi bilmes garibler hali nedür
Meğer bilgey garib bolgan garibler

Garibliğ kattığ işdür ey azizim
Kim ul bikadr olar miskin garibler

Kel imdi Ahmeda öziñge bakgil
Garibsen sen garib miskin garibler


HİKMET-102


Sübhân İzim fermân kılsa kudret birle
Aşıkları gavğa kılıp yürür bolğay
Mahşergâhda efğân kılıp yaşın töküp
Elge özin gümrâh kılıp yürür bolğay

Halk içinde resvâ yürür özin bilmez
Nâdânlarnı sohbetidin kaçıp bilmez
Ol sebebdin erenlerni bûyı kelmez
Közde yaşın nevâ kılıp yürür bolgay

Aşıklarnı Hak kaşıda yüz nâzı bar
Na'ra tartsa zerre hergiz kalmaz yanar
Ruze namâz tesbihleri Perverdigâr
Bâtınların göyâ kılıp yürür bolğay

Vahşi yañlığ çöller ara kılğay vatan
Sahrâlarda hemrâhları zâğ u zâğân
Hâcet ermes âşıklarğa bağ u çemen
Hızru İlyas hemrâh kılıp yürür bolğay

Aşıklarnı köz yaşıdur bağ u bostân
Bunda sayrar aled-devam hezar destan
Zâhirlerin buzup yürür hâne veyran
Hak kudretin inşâ kılıp yürür bolğay

Bi-hud bolup küyüp yürer mest ü hayrân
Allah teyu közde yaşı bağrı biryân
Na'ra urup feryâd etip kılur efğân
Allah yâdın senâ kılıp yürür bolğay

Kâdir İgem kudret birle sulh eylese
Cennet içre kirer âşık emr eylese
Na'ra tartıp feryâd etip vird eylese
Mey nûş etip semâ kılıp yürür bolğay

Keçe kündüz yığla dâim bir dem tınmay
Tildin Allah yâdın aytıp harıp kalmay
Közde yaşı akmas hergiz bağrı küymey
Yaşın alıp güvâh kılıp yürür bolğay

Muhabbetni Burâk'ını minip yürgen
Andağ âşık tarikatda cevlân kılgan
Sır şarâbın içip ezel rûhı kañan
Işk bâbıda nida kılıp yürür bolğay

Duzah içre kirse âşık pervâ kılmaz
Körüp bilip mâl mülkini kolğa almaz
Hûr u kusûr ğılmânlarnı közge ilmez
Feryâd etip gavğâ kılıp yürür bolğay

Kahhâr İgem kudret birle nidâ kılsa
Didâr üçün küygenlerim kel, kel dese
Köz yaşını akkuzuban feryâd kılsa
Akl u huşum dânâ kılıp yürür bolğay

Rahman İgem rahmi birle nida kılgay
Asi câfi ümmetlerni halın sorgay
Rûz-ı mahşer didârını atâ kılgay
Cân u dilni fedâ kılıp yürür bolğay

Rahmân İgem rahmı birle nidâ kılgay
Hazin nidâ eştip aşık cânı kirgey
Saffan saffan bolup âşık baş kötergey
Işk özin yektâ kılıp yürür bolğay

Hakknı tapgan divâneler bihûş sözler
Derd-i hâlet peydâ kılıb yürür bolgay
Makamları bülend makam Arşnı közler
Halka özin resvâ kılıb yürür bolgay

Eldin kaçıb tağ çölini kılğay vatan
Çöller ara hemrâhları zağ u zağan
Keter bolsa çörek dikeni añâ kefen
Türlük vahşi hemrâh kılıb yürür bolgay

Mundağ bolmay can maşukın tabıb bolmaz
Bu yollarnı ukbası köp şib bolmaz
Candın keçmey vahdet meydin içib bolmaz
Mey nûş etib sema kılıb yüriır bolgay

Cânânnı tapgan kişi özin bilmez
Alem halkı tâlib bolsa kaçıb kelmez
Yüzmiñ nâsih bolsa anıñ pendin almaz
Elge özin rüsva kılıb yürür bolgay

Yüz miñ âşık yansa küyse bolur hürrem
Hakk yâdını her kim aytsa bolur hemdem
Rûz-ı mahşer didârığa bolur mahrem
Cân u iman fedâ kılıb yürür bolgay

Allah üçün canın bergen zâyi kalmaz
İki âlem aña bostan hergiz ölmez
Çın âşıknı sırrı pinhân halk bilelmez
Közyaşını güvah kılıb yürür bolgay

Aşık ölmes kurâ bolmas ışkı civan
Halk içinde ağzı handan küyer pinhan
Çöller kezib yollar yürüb "Hakk Lâ mekan'
Hakk ışkını senâ kılıb yürür bolgay

Işk bağını kezgen âşık özin bilmez
Keçe kündüz mest ü hayran özge kelmez
Köz ister halâyıka ülfet bolmaz
Hakk vaslını renah kılıb yürür bolgay

Çın derdlikler biderdlikni közge ilmez
Zâhid âbid meslekleri tilge almaz
Fayda körse ışksızlarnı nazar kılmaz
Çın derdlikge devâ kılıb yürür bolgay

Aşıklarnı bilgenlerin halk bilelmez
Hur ğılman cümle melek hayl kilelmez
"Sekahüm Rabbihüm"ni arzu kılmaz
Didârığa vefa kılıb yürür bolgay

Hûr ğılman "entahur"dın alıb kelgey
Rıdvan melek kadeh sunub tazim kılgay
Aşıkları közin yumub bihuş bolgay
Va üstüka deb içinde yürür bolgay

Hakk temaşa kılıb aña rahmet kılğay
Gor içinde pertev salıp şefkat kılğay
Yetmiş ferig melaikni ülfet kılğay
Lutfu kerem âtâ kılıb yürür bolgay

Aşık küyer candın küyer Hakk'nı süyer
Allah üçün dünya ukbın talak koyar
Bağrın teşib başdın ayağ kanğa boyar
Aşık uruban yekta kılıb yürür bolgay

Eya dostlar ışk ehlini samanı yok
Deva sormañ ışk derdini devası yok
Bu yollarda aşık olsa tavanı yok
Cannı tendin cüda kılıb yürür bolgay

Teni cüda otda koygan canı özge
Hikmet okur talib bolub yetse sözge
Kimni körse izin alıb sürer közge
Akl u huşın dânâ kılıb yürür bolgay

Bul hevesni teni küyse canı küymez
Ol sebebdin ışk kadriğe yetib bolmaz
Erenler sohbetiğe kaçıb kelmez
Zikr dua riya kılıb yürür bolgay

Bu alemdin süva kılğan Allah özi
Ey ümmetler Hak Mustafa aytgan sözi
Ruz-ı mahşer ruşen bolgay Hakka yüzi
Din dillay ruşen kılıb yürür bolgay

Aşıklarnı tirik ölgen canı cüda
Pervaz kılıb uçay dese saklar Hüda
Din dillazı ruşen tutub bolsa bina
Aşıkları hayran bolub yürür bolgay

Aşık bolup hikmet aytdı Kul Hâce Ahmed
Sıdkı birle işitkeñe yüz miñ rahmet
İmân atâ kılğay Teñrim tâc u devlet
Aşık dilin safâ kılıp yürür bolğay


HİKMET-103


Muhabbetni şevki birle yâr istegil
Roze, namâz Oğanımnı farzı bolğay
Mahşergâhda adli birle sorar bolsa
Aşıklarnı bir Hudâyğa arzı bolğay

Arzı şuldur Hudâyığa miñ dâd eter
Hâlim kör dep yaşın saçıp feryâd eter
Nara tartıp mahşergâhnı âbâd eter
Aşıklarnı âh-ı dili karzı bolğay

Çın âşıklar dâim ürik ölgen emes
Ervâhları yer astığa kirgen emes
Zâhid âbid bu manânı bilgen emes
Çın âşıklar halâyıknı Hızrı bolğay

Yazuklardın korkup özin yığlap turar
Rûz-ı mahşer netermen dep kanlar yutar
Sırat atlığ güzergâhda başı katar
Hâcesiğe şikesteliğ arzı bolğay

Zerre ışkı kimge tüşse nâlân kılur
Köz yaşını akkuzuban ummân kılur
Her ne tapsa Hak yolığa ihsân kılur
Bahillerni adâveti buğzı bolğay

Aşıklarnı yaş ornığa kanı akkay
Melâyikler her tarafdın nûrlar yakkay
Gâfil bolsa hâzır bol dep özi bakkay
Çın âşıklar bu dünyânı çuğzı bolğay

Ehl-i dünyâ ahiretdin pervâsı yok
Rûhı tenhâ iman islâm hemrâsı yok
Tarikât yol adaşkan hiç pervâsı yok
Bendemen der tili birle ağzı bolğay

Keçe Allah, kündüz Allah tınmay yürer
Allah şemi pervâne dek özin urar
Leyli Mecnun Ferhâd Şirin devrin sürer
Hak Te'âlâ âşıklarnı suzı bolğay

Aşık küyse hâs ma'şukı birle küygey
Mecâziler küymey turur cândın toygay
Çın âşıklar küygen sarı pür-nûr bolgay
Ol sebebdin maşukığa nâzı bolğay

Otka salsa otdın yanmaz âşık kişi
Yer ü kökni bostân kılğay akkan yaşı
Allah dese bişek yarur içi taşı
Küymek yanmak âşıklarğa bâzı bolğay

Cümle aşık yığılıp bargay dergâhığa
Yaşın saçıp efgân kılıp bargâhığa
Yetti duzah takat kılmaz bir ahığa
Rahman İgem aşıklarga kadı bolgay

Sulh eylese, âşıkları kabul kılmas;
Hur u ğılmân cennet berse közge ilmes
Didâr tilep başlarını yerdin almas
Aşıkları didâr körüp râzı bolğay

Aşıkların yetti kökke yeter âhı
Allah dese yeksân bolur her günâhı
Aşıklarnı Rahmân İgem tekyegâhı
Aziz başı halâyıknı nezri bolğay

Aşıklarnı köp küydirgen Hak didârı
Anıñ üçün tınmay yığlab kılur zârı
Va'de kılğan âşıkları körer ânı
Hak cemâlı köz yaşını müzdi bolğay

Aşıkları Hakka bakıp na'ra tartar
Melâyikler tuhfe kılıp Hakka aytar
Şevk şarâbın içgen âşık şevki artar
Şor u efgân halâyıknı tuzı bolğay

Mey-i cânbahşı içken âşık anda sultân
Anıñ üçün Hak yolıda cânı kurbân
Tañla barsa didârığa kılur mihmân
Zemistânda mey içürse yazı bolğay

Pinhân yürür kimni körse âşık kılur
Lutf eylese kezzâblarnı sâdık kılur
Hakdın korkkan dergâhığa lâyık kılur
Zâhir amâ bâtın içre közi bolğay

Aşık yanar halkdın tanar Allah râzı
Aşıklıknı ârzu kılğan şehid gâzi
Hâcet ermes âşıklarğa köb ü azı
Katre yaşı Hak mevlâmnı nezri bolğay

Cünun içre başın yarğan kanı câri
Zikrin aytsa Allah özi Bir ü Barı
Seherlerde kan yığlamak kâr u bârı
Aşıkları her kün yüz miñ gâzi bolğay

Kul Hâce Ahmed mâlı yoktur nezri başı
Tañla barsa Hâcesiğe tuhfe yaşı
Acz ü niyâz şikesteliğ kılğan işi
Eşk-i surh ruy-ı zerdi özri bolğay


HİKMET-104


Şeriatda mürşid bolğan garib kullar
Şeriatdın alar menzil alur bolğay
Namâzığa şuru kılgan mü'min kullar
Uçmağ üyin ümid tutub turur bolğay

Melekü'l-mevt fermân birle cânım alsa
Ağa-ini barça yığlıb küyüb yansa
Yetti kadem baskandın soñ kalur bolsa
Münker Nekir kirib seval sorar bolğay

Münker Nekir kirib sevâl sorar bolsa
Ul amud-ı otluğ birle urar bolsa
Başım küyüb canım tenim otka yansa
Kıynab canım tar lahedde küyer bolğay

Tört yüz kırk tört peygamberi, mürsel, nebi
Kalmadı bu cehandın ötti barı
"Küllü nefsin zâikatü'l-mevt" ayeti
Kur'an içre andın haber berür bolğay

Şeriatdın tarikatdın beyân boldı
Hakikatdın Kur'an sözi kelâm boldı
Bu cehaña Muhammedni nurı toldı
Ul nur birle ikki cehan yarur bolğay

Muhabbetniñ bazarıda cevlân kılur
Aşıklar sevdâ kılıb yürür bolğay
Mahşergâhni bozmasun dep tuğyan kılıb
Hudâyiğa gavğa kılıb yürür bolğay

Allah aytur eğer ki bendem kılsa kılsun
Her ne kılsun melâikler ikrâm kılsun
Işksız âdem ışk makâmın körüb yürsün
Hakk kudretin ifşa kılıb yürür bolğay

Çın âşıklar kıyamet kün sorgay devlet
Hakk kaşıda aziz olan körgey izzet
Hur ğılmân kol kavşurup kılğay hürmet
Can u dilin şeyda kılıb yürür bolğay

Hoş devletdür vilayetde padşah bolsa
Adil bolub bir mü'minni kadı kılsa
Oşal kadı barça halknı râzı kılsa
Râzılıkdın uçmah üyin alur bolğay

Mü'min kullar namaz okub bolsa fariğ
Oşal kulnı reñi bolğay mundağ sârığ
Ul hizmeti Hakk karşıda bolsa lâyığ
Hur kızları karşu kelib kuçar bolğay

Cahil kişi namaz kadrin kaçan bilür
Her namazda imân başdın tâze bolur
Salât dese gafıl başın burkâb uyur
Gafillikdin ömrin yelge satar bolğay

Kul Hâce Ahmed kulmen deseñ tâat kılğıl
Kıyametni kelmeğini yakın bilgil
Hakk'a yavuk bolay deseñ tâat kılğıl
Ta'at kılğan Hakk'a yavuk bolur bolğay


HİKMET-105


Azrail bir kün kelür şiddet birle
Issığ tendin aziz cannı bermek kerek
Beş künlük nakd ömrini koldın berib
Çare tapmay ahir bir kün ölmek kerek

Oğul-kızıñ yığlab kalsa feryâd urub
Malu mülkiñ munda kalsa hayran bolub
Düşmenleriñ kuvanuşur seni körüb
Boyun sunub uzalıban yatmak kerek

Miras deban baş ayağıñ bağlagaylar
Issığ suvnı başdın kuyub çaykağaylar
Tört tarafdın astâ-astâ uşlagaylar
Altı karış bozdın kefen kılmak kerek

Cenazeñni uluğ-kiçik köterseler
Gorıstanğa karab seni yürütseler
Yetmiş yerde seval sorsa ferişteler
Bir-bir anı cevabını bermek kerek

Halâyıknı mezarıda imâretni
Körüñ anda türlük-türlük alâmetni
Lahed atlığ dervaza-ı kıyâmetni
Siyasetliğ üyge barıb kirmek kerek

Kirib körseñ karanğuluk yokdur çırağ
İçi tola hasret erür otlığ firak
Ol kün señe kim kılgusı anda yerak
Ta kıyamet tañ atkunça yatmak kerek

Ümriñ ahir bolğusıdur bir kün tamam
Bu iş birle barsañ eger darü'sselâm
Helal koyub yegen bolsañ dâim haram
Azabını barıb anda tartmak kerek

Kul Hace Ahmed tevbe kılgıl ölmesburun
Kızıl yüzüñ gorda yatıb solmasburun
Yılan çiyan gorıñ içre tolmasburun
Kaza kılsa rızâ bolub turmak kerek


HİKMET-106


Kara kündür oşal sâat ki dünyâdın sefer kılsañ
Zen ü ferzend mâl u mülkiñ barısındın güzar kılsañ

Seni koymas ecel hergiz neçe hükmiñ revân bolsa
Hükümet birle âlemni eger zer ü zeber kılsañ

Muhassıldur halâyıkka ecel misl-i sipâhlar dek
Gazab birle alur cânıñ neçe ma zârılar kılsañ

Bolupdur barçağa fermân ölümni şerbetin içmek
Kaçıp andın kutulmassan neçe andın hazer kılsañ

Halâyıknıñ mezârığa barıp bir bir temâşâ kıl
Ölüglerdin alıp ibret kerek bağrıñ kebâb kılsañ

Hemişe yahşılık kılğıl ketersen uşbu dünyâdın
Kıyâmet âb-rûyığa kerek hûn-ı ciger kılsañ

Hudâ fermânını tutğan bolur ol evliyâlardın
Bolursan evliyâlardın riyâzet köprak kılsañ

Kuvanma mâl ü mülkiñge kurıtur bu ecel âhir
Kara yerge kirürsen ahir neçe ma kâr u ferr kılsañ

Hâce Ahmed masiyet birle hayâtıñ kılmağıl zâyi
Bolursan lâyık-ı Hazret eger tâat seher kılsañ


HİKMET-107


Keliñ dostlar barça turub aytaylık
Yadı bizni yaruğlukka tartar ermiş
Yadı birle şuru' kılğan aşıklarnı
Niyazları kündin küñe artar ermiş

Kimki aytsa Hakk yadını bağrı küyüb
Köz yaşını bârân kılıb reñi solub
Öz yakasın yañıldım dep özi tutub
Andağ aşık sır şarabın tatar ermiş

Uşbu yolnı mezesini bilmegenler
Öz yakasın tutub tövbe kılmaganlar
Dünyasığa mağrur bolub yürügenler
Hayvan erür belki andın better ermiş

Işk sevdası kimge düşse hane veyrân
Keçe kündüz didâr tileb yürür hayran
Işk yolıda közi yaşlığ bağrı biryân
Şeydâ bolub özin izleb yürer ermiş

Eyâ dostlar kabsab keldi karanğuluk
Ümidim bar ol İzimdin hem yaruğluk
Tarikatnı bazarıdur hem kuruğluk
Niyazlık kul kirib sevda eter ermiş

Kul Hace Ahmed ibret alğıl sed hezardın
Niyazsızlar behre almas ul bazardın
Fazıllıkda kuruğ kalur ul nazardın
Nâdân ömrin puçek pulga satar ermiş


HİKMET-108


Keliñ yığlıñ zâkir kullar zikr aytaylık
Zâkirlerni Hudâ bişek süyer ermiş
Işksızlarnı imânı yok ey yârânlar
Duzah içre tınmay dâim küyer ermiş

Muhabbetliğ âşıklarnı Hudâ süydi
Anıñ üçün dünyâ ukbin talak koydı
Cândın keçip yaşın saçıp âşık boldı
Rûz-ı mahşer didârını körer ermiş

Aşıklarnı çın dostığa cânı kurbân
Şevki birle anı izlep kılur efğân
Işk sevdâsı başka tüşse hâne veyran
Şeydâ bolup anı izlep yürer imiş

Aşık bolsañ keçe kündüz tınmay yığla
Pir-i muğan hizmetiğe beliñ bağla
Küyüp bişib derdi bile köksiñ dağla
Dağda ketken visâlini körer ermiş

Haknı söygen âşıkları taptı murâd
Yalğan âşık bolup yürme tañla uyat
Kılıçdın tiz, kıl köfrügni atı sırât
Yalğan davâ kılğan ötmey kalar ermiş

Aşık bolsañ yalğan da'vâ kılma zinhâr
Yalğan da'vâ kılğanlardın Hudâ bizâr
Kahhâr İgem kahr eylese atı Kahhâr
Kıyâmet kün yüzi kara kobar ermiş.

Aşıkları keçe yığlab seher kobar
Sır şarâbın içken âşık sırnı yapar
Her kim sögse belki tepse kolın öper
Andağ erenler feyz ü fütuh alar ermiş

Muhabbetdin haber algan cânnı bilmes
Başı ketse tâ yârı yok cânnı bilmes
Işk kelâmı zevk taâmı nânnı bilmes
"Hu-Hu" teyü zikrin aytıp yürer ermiş

Aşıklarnı közi giryân bağrı biryân
Pervâsı yok nâmusı yok yürer üryân
El közige tufrakdın kem sırrı pinhân
Cânı birle yâdın aytıp yürer ermiş

Toğrı yürgen âşıklardın Hudâ râzı
Aşık işi âsân emes kılma bâzî
Yalğançılar âşıkmen der Allah kazı
İmânını püçek pulğa satar ermiş

Aşıklıknı âsân işi baş bermeklik
Mansur-sıfat özdin keçip cân bermeklik
"Mûtû kable en temûtû" hâk bolmaklık
Aşıkları ölmes burun öler ermiş

Sevda kılsan ahiretni sevdasını
Başka alma dünyanı gavgasını
Amel kılgıl cennet algıl masivasını
Cennet algan didarını körer ermiş

Allah nûrı kabriñ için rûşen kılğay
Firdevs cennet güli açılıb gülşen kılğay
Melaikler tigresidin özün koyğay
Bu âlemniñ rûşeninden keçer ermiş

Barça ervâh yığlıb kelgay mübârekga
Meşgul bolğay tebârekgâ
Duâ kılıb kayıtğandın soñ kalğay yegâ
Cümle ervâh sonub bir bir kaçar ermiş

Yetti kadem koyğandın soñ Münker Nekir
Heybet birle kirib kelgey kılıb kahr
İki közi otdek yanıb tarfa yanır
Nûrın körüb ta'zim kılıb kaçar ermiş

Kul Hâce Ahmed âşık bolsañ cândın keçgil
Andın soñra şevk şarâbın toya içgil
Günâhıñnı sebük kılıp munda uçgil
Aşıkları uçmah içre uçar ermiş


HİKMET-109


Tarikatga şeriatsız kirgenlerni
Şeytân kelip imanını alur ermiş
Uşbu yolnı pirsiz davâ kılğanlarnı
Sersân bolup ara yolda kalur ermiş

Tarikatga siyasetliğ mürşid kerek
Ol mürşidge itikâdlığ mürid kerek
Hizmet kılıp pir rızâsın tapmak kerek
Mundağ âşık Hakdın uluş alar ermiş

Pir rızası Hak rızâsı bolur dostlar
Hak Teâlâ rahmetidin alar dostlar
Riyâzetde sır sözidin bilür dostlar
Andağ kullar Hakka yavuk bolur ermiş

Uşbu yolğa ey birâder pirsiz kirme
Hak yâdıdın lahza gafil bolup yürme
Mâsivâğa âkil erseñ köñül berme
Şeytân-lain öz yolığa salar ermiş

Eyâ dostlar hiç bilmedim men yolumnı
Saâdetka bağlamadım men belimni
Mâsivâdın hiç yığmadım men tilimni
Nâdânlıgım meni resvâ kılur ermiş

Şeriatnı tarikatnı biley deseñ
Tarikatnı hakikatge ulay deseñ
Bu dünyadın dürr ü gevher alay deseñ
Cândın keçken hâsları alar ermiş

Aşık kullar keçe kündüz hergiz tınmaz
Bir sâati Hak yâdıdın gafil bolmaz
Andağ kulnı Sübhân İgem zâyi koymaz
Duâ kılsa icâbetliğ bolur ermiş

Vâ deriğâ keçti ömrüm gaflet birle
Sen keçürgil günâhlarım rahmet birle
Kul Hâce Ahmed señe yandı hasret birle
Öz özige özi yanıp küyer ermiş


HİKMET-110


Kudret birle fermân kıldı Mevlâm bizge
Yerde kökde cânlık mahlûk kalmas ermiş
Kâbız kıldı Azrailni âlem üzre
Aziz cânnı almağunça koymas ermiş

Yaşım meni yaş bolur dep aytur erdim
Her ne hâsıl bolsa az dep aytur erdim
Türlük türlük da'vâ işler kılur erdim
Emdi bildim men aytgan dek bolmas ermiş

Dünyâ meni mülküm degen sultânlarğa
Alem mâlın sansız yığıp alğanlarğa
Ayş u işret birle meşğul bolğanlarğa
Ölüm kelse biri vefâ kılmas ermiş

Mağrur bolmañ ey dostlarım işret etip
Keçe kündüz yalğan aytıp bi-hûd yatıp
Cân alğuvçı kelür ermiş bir kün yetip
Mundağ yerde gafil yürse bolmas ermiş

Kul Hâce Ahmed öleriñni bilekörgil
Ahiretni yerağını kıla körgil
Barurmen dep yol başımda yürekörgil
Melekü'l-mevt kelse fursat koymas ermiş


HİKMET-111


Bu dünyâda yaratılğan mahlûklarğa
Emdi bildim tiriklik bolmaz ermiş
Bu ölümniñ şerbetidür aççığ şarab
Cümle âlem içmey andın kalmaz ermiş

Yolğa kadem koysañ dostlar azuk alıp
Ecel kelse azık kelmez sakal yolup
Bu dünyânı mâllarını hâzır kılıp
Rüşvet berseñ melekü'l-mevt almaz ermiş

Kervân eger köçer bolsa azuk alur
Sud u ziyân bolğanını anda bilür
Azıksızın yolğa kirgen yolda kalur
Yükün yüklep yolğa kirgen kalmaz ermiş

Yükün yüklep yolğa kirgen merdân bolur
Kılavuzsız yolğa kirgen hayrân bolur
Yol başçısı yolnı körgen kervân bolur
Yolnı körmey kervân kadem koymaz ermiş

Ecel kelse azık kelmes sakal yolsañ
Oñ u solga cânıñ pâre pâre berseñ
Dünyâ üçün azîz ömrüñ edâ kılsañ
Melekü'l-mevt kelse fursat koymaz ermiş

Bu dünyâda pâdşâhmen dep kögsin kergen
Hem aldıda kürsi koyup hayme urğan
Nece yıllar hayl u heşem çerik salğan
Ecel kelse biri vefâ kılmaz ermiş

Neçe miñler çerik yığğan hanlar kanı
Bu sözlerniñ her birisi manâ kânı
Vefâsı yok bî-vefâdur dünyâ tanı
Gafil âdem körüp ibret almaz ermiş

Bu dünyâda yügrik atka miñüvçiler
Harb künide mübârizlik kılğuvçılar
Elmas polâd kılıç kurnı çapkuvçılar
Ecel kelse beg ü hannı koymaz ermiş

Bu dünyâda tabibmen dep davâ kılğan
Davâları bâtıl erür sözü yalğan
Halâyıklar illetige dârû kılğan
Ecel kelse dârûsını bilmez ermiş

Bende neçe yaş yaşasa ölmegi bar
Körer közge bir kün tufrak tolmagı bar
Bu dünyâda sefer kılğan kelmegi bar
Ahiretge sefer kılğan kelmez ermiş

Triglikde din nevbetin yahşi urğıl
Ahiretniñ esbâbını munda kurğıl
Kul Hâce Ahmed imân üzre tâyib bolğıl
İmân birle barğan kullar ölmez ermiş


HİKMET-112


"Küllü men aleyha fan" ayetide
Bir Hüdadın özge mahluk öler ermiş
İsrafil Sûr'un alıb hurganında
Gordın yeñi tirgüzüben küyer ermiş

Ellik miñ yıl gor başında turganında
Andın keyin arasatga sürgeninde
Yalañ baş u yalañ ayağ yürgeninde
Adem oğlu bihûş yañlığ bolar ermiş

Evvel hisab eylegey taharetdin
İkkinçi hisab eyler namazıñdın
Üçünçi hisab eyler helâl haramıñdın
Men men degen hayrân bolub kalar ermiş

Hisab eyleb yürütgeyler mahşer sarı
Halayıklar kadem urgay nâçar barı
Mu'ayene anda körgey duzah narı
El-aman deb okruşuban turar ermiş

Cümle ümmet yüzyiğirme miñ saf bolgaylar
Etrafıdın ferişteler saf tüzgeyler
"Eyne'l mefer" nidâsını yetkürgeyler
Kaçıb kutulub bolmaz deban aytar ermiş

Ul vaktde nidâ kelgey "Vemtazül yevm"
Oşal künde destgir bolgay namaz u savm
Akl u huşıñ ketib anda kalmagay fehm
Tillal bolub sözleyalmay kalar ermiş

Barça halklar Adem Ata sarı bargay
"Ey atamız emdi bizni kollañ" degey
"Nâfermanlığ mendin ötti ferzend" degey
"İbrahimge baraluk" deb aytar ermiş

İbrahimge barıb aytgay Adem Ata
"Şefaat kıl bularnı sen barı hata"
Ol hem aytur "sizden kurb Adem Ata
"Musa sarı baraluk" dep aytar ermiş

Musa degey "Rabbi erini" dedim ul kün
Hecaletdin çıkkanım yokta uşbu kün
Baraluk Muhammedga bolub vacgun..."
Barçaları Hazret sarı barar ermiş

Musa degey "Ya Muhammed urgıl kadem
Ümmetleriñ duzah içre boldı adem..."
Muhammed hem iba kılıb turgay ul dem
Musa koymay ikkavları barar ermiş

Tacın alıb kısab salıb arş astında
Na'ra tartıb yığlab turgay oşal künde
"Ya Kadira ya Gafura" degeninde
"Ya Habibim baş köter" dem aytar irmiş

"Alıb kelgil ümmetiñni derğahımğa
Bağışlayım barçasını men sizlerge
Dahil kılay cümlesini cennetimge"
Mundağ deban Hakdın nida kelir ermiş

Zahid, abid, has kullardın ulemânı
Alıb kelgey dergahığa uşbularnı
Teñrim aytğay "Ya Muhammed asi kanı?"
"Asi layık emes" deban aytar ermiş

"Asi, cafi layık degey rahmetimge
Dahil etey men ularnı cennetimge
Günahların bağışlayım barın señe..."
Resul hurrem bolub yügrüb keler ermiş

Musa birle Rasûlullah yürüb kelgey
"Asi, cafi ümmetlerim yürüñ" degey
Günahlarıñ afveylebdi Kadiri Hayy
Behişt içre aldın salıb kirer ermiş

Kul Hoca Ahmed kıyametdin aytdı munı
Hikmet kılıb halâyıkka yaydı munı
Uluğ-uluğ kitablardın aytdı munı
Okuğandın dua tama kılar ermiş


HİKMET-113


"Lailahe İllallah" degen kulnı ağzıdın
Bir yeşil kuş boluban uçar ermiş
Kanatları tokuğluk dür yakutdın
Pervaz kılıb arşdın arşga uçar ermiş

Ul kuşka kudret birle miñ til bergey
Barça tilde oşal kulnı Hakdın kulgay
Rabbaniğe çeñelini urub yulğay
Tüni küni yarlıka dep aytar ermiş

Eya dostlar oşal kuşnı ayanını
Men aytayım siz tiñleñiz beyanını
Köp nâdânlar bilmez ul kuş pâyânını
Koluñ tutub behişt içre kirer ermiş

Ul kuş aytur hergiz tınmay men bir zaman
Ta bermese Kadir meñe darü'l-eman
Heç kalmagay bu köñlide zerre gümân
Andın soñra karar tapıb konar ermiş

Roze tutub namaz okub tevbe kılğan
Seher turub Allah teyu kulluk kılğan
Meşayıhlar hidmetini tamam kılğan
Andağ kullar Hak didârın körer ermiş

Bu Yesevi Miskin Ahmed hayran kalıb
"La İlahe İllallah"nı tilge alıb
Hak zikrini canu dilge vâsıl kılıb
Uç kuşını lâmekânda körer ermiş


HİKMET-114


Allah yâdı nurın kimge atâ kılsa
Nefs u heva menmenlikdin kalur ermiş
Bende eger zâkir bolub Allah dese
Tutmış köñül zeñârını açar ermiş

"Fezküruni ezkürkum" iştib nidâ
Zikrin aytıb emrin tutub müşahedâ
Kirib gorga tartıb türlük mücahedâ
Aşık canlar sır şarabın içer ermiş

Aşıklarğa bolub Haknıñ inâyeti
Bâtın içre açulur keşf u kerâmeti
Dillerige saçıb her dem Hak rahmeti
Fenâ bolub mâ'sivadın keçer ermiş

"Keşfü'l esrâr" bolub bâtın közi açıb
Hak âşıkı bu dünyanı taşlab kaçıb
Nefs u hevâ közin oyub resen kesib
Zail bolub şeytan andın kaçar ermiş

Bildi emdi Kul Hace Ahmed ışkdın añlab
Candın keçib uşbu yolğa köñül bağlab
Darığ ömrüm zayi ötti yatu yığlab
Nedâmetniñ hevâsıdın uçar ermiş


HİKMET-115


Arif aşık şevki birle kıyamet kün
Hüdâyığa bahs ü cevab kılar ermiş
Bu alemde tartğan cevru cefaların
Köksin yarub Hak kaşığa salar ermiş

Bu âlemde kıldıñ meni halkga resva
Didârımnı körsetey deb kıldıñ şeydâ
Alem halkın düşman kılıb saldıñ gavğa
Hüdâyığa barıb erza bolar ermiş

Didârımnı arzu kılsañ keçe yatma
Bu dünyanıñ to'masıdın zerre tatma
Haldın sorsa nâdânlarga sırnı satma
Mundağ erler feyz u fütuh alar ermiş

Didârımnı taleb kılsañ arşğa bakğıl
Arş üstide ahıñ birle otlar yakğıl
Ümmet bolsañ Muhammed'ge kapuk kakğıl
Sübhan İgem çın aşıknı sınar ermiş

Eşitib aşık raks u sema' urğay
Yetti kökdin melaikler yığlıb kelgey
Arş u kürsi levh u kalem dâd eylegey
Yer tebrenib Hakka zâri kılar ermiş

Ey yer u kök aşıklardın hazer kılıñ
Otlığ ahı çıkar bolsa hâzır bolıñ
Kökge bakıb na'ra tartsa korkub turıñ
Bir âhh ursa alem yeksan bolar ermiş

Çın aşıklar zaif bolub selâm kılgay
Kudret birle perde içre alık alğay
Didâr üçün küygenlerim kel-kel degey
Lütfın körüb çın aşıklar tiler ermiş

Saffen saffen aşıklarga nidâ kelgey
Yüz yigirme miñ aşık tigin safı bolgay
Cennet kir dep İlahımdın nidâ kelgey
Cennet kirmey didârını körer ermiş

Nidâ kelgey melâikge zencir salgıl
Zencir salıb mahşergâhda alıb yürgil
Didâr üçün küygenlerim ma'lûm kılgıl
Aşıkları bi-hud bolub yürer ermiş

Aytganların kılğay aşık didâr körgey
Vâsıl bolub mahşer-ara devrân sürgey
Efgânıdın yetti duzah ortab yanğay
Melek kelib aña ta'zim kılar ermiş

Aşıklarnı haybetidin melek kaçğay
Korkub barıb duzah içre otlar saçkay
Vehm birle zeher zakkum toya içgey
Kudretiğe hayran bolub kalar ermiş

Meleklerdin aşıkı köp, ey bi-haber
Bir âhh ursa alem bolur zer ü zeber
Zahid abid saliklerin ışk better
Işksız adem vallah yolda kalar ermiş

Kul Hace Ahmed didâr izleb geda bolgıl
Keçkil ehl-i ayaliñdin cüda bolgıl
Allah hakı bular düşmen süva bolgıl
Cüdâ bolgan didârını körer ermiş


HİKMET-116


Her kişi körse cemaliñ dünya işin berbâd eter
Keçe kündüz tınabilmes Hüdâyını yâd eter

Kim anıñ köyide bolsa Hak anıñ köñlidedür
Her sarı barsa oşal yarı birle pervaz eter

Keşki men daim seniñ yadıñ birle bolgay edim
Bakışıñ yüz miñ meniñdek bendeni azâd eter ;

Ma'rifet meydanı içre bu köñülni şâd etib
Dünyasın terk eylegenler Hak birle sevda eter

Arif uldur bolsa aşık halkada cevlan etib
İsti'anetni tileb ol pirni kalkan eter

Huş acâib u garâib bu Hüda'nıñ işleri
Birisin göya kılıban birisin guñkâr eter

Körgil uşbu dünya üçün köb cefalar eyleseñ
Ahiri heç uşbu dünya yer birle yeksan eter

Keçe kündüz arzu kılsañ anıñ didârını
Saf kılgıl bu köñülni bir küni derbâr eter

Ey Kul Ahmed sen yürüb gamgin köñülni avlagil
Ehl-i dil bolgan kişi gamgin köñülni şad eter


HİKMET-117


Melâmetğe hamr içgen didâriğa battı ya
Pir kolıdın mey içgen envârığa battı ya

Akman birle karaman köb körüb edi devran
Himmet kılıb atağa it suvretlik boldı ya

İbrahimğa şek kılğan ot yakıb gül açılğan
İnanmasañ kelib bak körüb bilib aytdı ya

Şeytan yolığa kirgen Ahmed'ge taşlar atğan
Tahtes-sera tekinde demdâr bolub yatdı ya

Evliyâğa yetgenler dünyasıdın ötgenler
Ihlâslık kul halk içre muradıga yetdi ya

Kul Hace Ahmed öziñ bil günahıñnı hazır kıl
Gaflet birle yatmağıl şeytan mendin kaçtı ya


HİKMET-118


Hâcet ermes ışk derdiğe devâ sormak
Veyran etib ketgen ermiş devâsı yok
Canıñ kıynab yaşıñ akıb huşıñ ketib
Işk derdidin dostlar kattığ belası yok

Her kim küyer caña alar ışknı otın
Canı küyse azâsıdın çıkar tütün
Bağrı anı sâd-paredür yoktur bütün
Halkğa zâhir körünüb turgan yarası yok

Candın keçmey tabmas her kim canâneni
Körüb himmet kılmak kerek pervâneni
Körüb bilib otka urdı öz canını
Sûd u ziyan birle hergiz pervâsı yok

Ança yürdüñ ança turduñ ey bi-haber
Nefs u şeytan işleridin kılğın hazer
Bizdin burun tilim kervan kılgan sefer
Ayta ketgen bu dünyanıñ vefası yok

Aytıb ötgen erenlerdin yolnı sorgıl
Seherlerde erte kobup çârzarb urgil
"Hû" sohbetin kurğan yere özüñ urgil
Yolğa kirgen erenlerni hevası yok

Kul Hoca Ahmed aytdı dostlar iştiñ munı
Kaf tağı dek taşlar tegse çıkmas üni
Kimge aytıb kimge yığlay ışk derdini
Vallah-billah ışk derdini devası yok


HİKMET-119


Ey köñül kıldırıg günâh hergiz püşeyman bolmadıñ
Sufimen deb laf urub tâlib-i cânan bolmadıñ
Hayf ömrüñ ötti bir lâhza giryân bolmadıñ
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufiliğ şundağ mudur dâim işiñ gaflet birle
Dâne-i tesbih koluñda tilleriñ ğıybet birle
Selle-i çilpeç urarsen nefsi bed izzet birle
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufi bolsañ saf bolğıl cürm ü isyân bolmasun
Tâat u takvâ kılıb köñlüñ perişân bolmasun
Cân u dilde yığlağıl mahşerde yalğan bolmasun
Sofı nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufilik şartıdurur tünler kobub kan yığlamak
Her cefağa sabr etüben belni mehkem bağlamak
Tâlib-i Allah bolub her yahşi sözni sözlemek
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufi ya taat kılursan bârçası ucb u riya
Cân u dil dünyâğa mağrûr tilleriñde âh ü vâh
Cân berürde bolğuñ nûr-ı imândın cüdâ
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufi bolmay neylesün üyde kılurğa işi yok
Sofıliğ da'va kılur halkga berürge âşı yok
Ah ü vâh derler yene közide katre yaşı yok
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufi bolub nefs üçün her dem eşikge bakasen
Nezr alıb keldi mu deb her dem kişige bakasen
Allahnı la'netin boynuñga her dem takasen
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufimen deb laf urarsen söz ü efğanıñ kanı
Aşkı surh u roy zerdü çeşmi hunbarıñ kanı
Mürşid-i kamil-i mükemmel rah-ı merdanıñ kanı
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufi ya biğam yürersen dane-i tesbih alıb
Dünyağa mağrur bolub din işini arka salıb
Korkgıl emdi korkgıl emdi Hüdağa yalbarıb
Sofı nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufi bolub malıkes almak üçün kıldıñ cedel
Zâhiriñ sufinemâdur bâtınıñ dûn ü dağal
Ey bi-haber, ey bi-haber şermendesen ruz-ı ezel :
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Dâne-i tesbih alıb el közige hob sufisen
Nefs-i bedni aldıda tersa, cuhudni tovfisen
Bendeliğ kılıñ Hüdâğa yoksa segi kufisen
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufi ya öz tavrıña yalğız Hüdağa bendesen
Aslıña baksañ eger alem içinde kendesen
Pür-günâh ü pür-hatar hem asiyu şermendesen
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufi ya kıldıñ muhabbet da'vasın divâne bol
Malu mülk ü hanümândın keçgil u bigâne bol
Kim Hüda deb sözlese miñ örgülüb pervâne bol
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Sufi ya da'vayı ışk kıl bârçadın bîzâr bol
Uykunı eyleb haram tünler kobub bîdâr bol
Derdi yok biderdni körseñ kaçgıl u âzâr bol
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ

Ahmedâ sen sufi bolsañ sufiliğ âsân emes
Hak Resul sufi bolub dünya malın süygen emes
Dünyânı süygen kişi bişek biliñ insân emes
Sufi nakş bolduñ veli hergiz müsülman bolmadıñ


HİKMET-120


Aşıklıknı da’vasını kılgan kişi
Ma'şukıdın zerre gâfil bolganı yok
Işk gevheri tibsiz derya içre pinhân
Candın keçmey ol gevherdin alğanı yok

Gevher alur gevvas eger candın keçse
Şeydâ bolub ışk şarabın her kim içse
Neçe aylar neçe künler eger ötse
Işknı güli açılıb hergiz solğanı yok

Aşık bolub tapay deseñ Hakknı yolın
Asragın sen ışk bağıda esrar gülin
Mihnet birle sınar ermiş yahşi kulın
Çın aşıknı andın köñli kalğanı yok

Mihnetni deryasıda mevc urğusı
İlm u amel kiylu kâller şevk ölğüsi
Bu teñizge kim kiriban kim çıkğusı
Aşık kullar ma'şukıdın kalğanı yok

Kul Hace Ahmed kabul kıldı eymağlıknı
Kabul kıldı ışk otığa küymeğlikni
Cannı berib satkun aldı küymeğlikni
Çın sözümdür hergiz anı yalğanı yok


HİKMET-121


Aşık kişiler keçeleri yatmasa behrak
Her derd ü elem tegse figân etmese behrak

Başın yarıb kanğa boyab kılsa sitemler
Urdı meni deb zalime söz katmasa behrak

Derviş boluban halk içide tespih ögürüb
Sufi bolub alemğa özin satmasa behrak

Ötgen sufiler il közidin yürmeyin kaçtı
Hakknı tilegen halk içinde yürmese behrak

Her yerde Hüda hazır ve nazır keldürürler
Bica oturub Hakknı belend etmese behrak

Sufi boluban saf bol ey bende-i Allah
Sufi bolub ul yalğan demi ötmese behrak

Allah dese kılsa nihan bid'at-ı bisyar
Andağ sufiler roze namaz tutmasa behrak

Her kimni öz yolıda eyley şeyda
Divâne-i jülideni ayb etmese behrak

Hakknı tanugan özgeni hergiz tanumaslar
Allah demegen bolsa anı ölgeni behrak

Sufi bolasen hayu heves kılmağıl asla
İt nefsi üçün bendege kan tutmasa behrak

Rezzak dediñ berdi señe rızk u ferevan
Şeytan sözige bende kulak salmasa behrak

Hakdın eşitib aydı munı Ahmedi Miskin
Çın bendesini sinesidin ketmese behrak


HİKMET-122


Eyâ dostlar ışk gevvası bolmagunça
Vahdâniyet deryasığa kirse bolmaz
Ol deryanı gevheridür Hak visâli
Candın keçib kirmegünçe körse bolmaz

Himmet kurın can belige mehkem çalmay
Mâsivanı muhabbetin özdin salmay
Köz yaşını niyâz eyleb râzın aytmay
Esrâr yolın merdanlardın bilse bolmaz

"Yuhibbuhum" şarabını içmegünçe
"Veyuhibbunehu" libasını kiymegünçe
Riyâzetni potasını boğmagunça
Hak cemâlin muradınça körse bolmaz

"Limâallah" makamıga barmagunça
"En temûtu" sarayığa kirmegünçe
"Fenâfillah" deryasıga çommagunça
"Bekâbillah" gevheridin alsa bolmaz

Şeriatı salâhini kiymegünçe
Tarikatnı Burakığa minmegünçre
Cezb ü cünün alemige barmagunça
Hakikatnı meydanige kirse bolmaz

Merdânlarnı muradıdur Hak didârı
Hak didârı kerek bolsa bol bidârî
Kul Hace Ahmed seher vaktde kılgıl zârı
Bidâr bolmay Hak cemâlin körse bolmaz


HİKMET-123


Muhabbetni deryasığa çommağunça
Ey dostlarım ışk gevherin alsa bolmaz
Tañ atkunça feryad urub zâr iñremey
Sarraf bolub ışk derdini bilse bolmaz

Işk derdini bilgen kişi dünya tapar
Erenlerni izin alıb tınmay öper
Muhabbetni şevki birle yaşın seper
Yaşı akmay riyazetde solsa bolmaz

Hakka aşık dervişleri señi mahek
Bu alemde mekan kılmas canı felek
Nefsi ölük köñli tirik misli melek
Mundağ bolmay sırdın behre alsa bolmaz

Candın keçib baş oynamay halis bolmaz
Tirik ölmey mecaziğe rast sözlemez
Hakikatnı şahı birle raz etelmez
Halis bolmay dünya ukbin salsa bolmaz

İhlas gerek eya talib âşık bolsañ
Candın keçib mihnet tartıb sâdık bolsañ
Andın soñra dergahıga lâyık bolsañ
Lâyık bolmay didârını körse bolmaz

Aşıklarga derd u bela afet kerek
Hakdın bizar can berürge rahat kerek
Melâmetge ihanetge takât kerek
Takât kılmay Hakk'a aşık bolsa bolmaz

Işksızlarnı kördüm dostlar hayran yürür
Mü'minmen deb imanları veyran yürür
Ruzı mahşer didar körmey sersan yürür
Pir-i muğan nazar kılmay körse bolmaz

Aşıkları mihnet ister candın bizâr
Ruze namaz tesbihleri Perverdigâr
Tınmay küyer ta'atları Hak sen didâr
Yar istemey bendemen deb tursa bolmaz

Tarikatnı şevki, zevki küymek-yanmak
Hakdın kaçgan nâcinslerdin kaçıb tanmak
Yüz miñ türlük cefa tegse boyun sunmak
Boyun sunmay ışk dükanın kursa bolmaz

Nâdân kim deb sorsa aytıñ bîhaberler
Hakdın korkmay nâcinslerni sorab izler
Ayet hadis beyan kılıñ kattığ sözler
Hemdem bolub nâdân birle tursa bolmaz

Zinhar, zinhar kaçıb yürgil bolsa nâdân
Hakk yadını aytsa her kim oşal merdan
Cannı canğa peyvend kılsa oşal işan
Ursa sökse ol azizdin tansa bolmaz

Teberrükdür ol azizdin uluş alıñ
Yastanıban astanesin yolın sorıñ
Yol körsetse canu dilni berbad beriñ
Berbad bermey ışk yolığa kirse bolmaz

Aşıklarnı halk içinde sırrı pinhan
Ahı serdi kökke yeter reñi hazan
Közi giryan bağrı biryan hane veyran
Mundağ bolmay Hak yolını bilse bolmaz

Kul Hace Ahmed zahid bolma aşık bolgıl
Bu yollarda bibak yürme sâdık bolgıl
Leyli Mecnun Ferhad Şirin Vamık bolgıl
Aşık bolmay Hak didârın körse bolmaz


HİKMET-124


Ma'rifetni minberige minmegünçe
Şeri'atnı işlerini bilse bolmaz
Şeri'atnı işlerini edâ kılmay
Tarikatnı meydanığa kirse bolmaz

Tarikatde türlük edeb bilmegünce
Nefsi birle muharebe kılmagunça
Işk yolıga özin lâyık etmegünçe
Hakikatnı sırlarını bilse bolmaz

Şeriatde murad oldur yolga kirmek
Tarikatde murad oldur nefsdin keçmek
Hakikatde aziz cannı feda kılmak
Candın keçmey ışk şarabın içse bolmaz

Burya bolmay şeyhmen deban da'va kılgan
Özi kılmay halklar ara va'zın aytgan
Sözi yalgan dünya üçün amel kılgan
Dünya koymay hâl ilmini bilse bolmaz

Erenler uşbu yolga kadem urdı
Mücahede muñı birle amel kıldı
Mükaşefe batın içre ma'lum boldı
Mundağ bolmay dergahığa yetse bolmaz

Ne ameldür ermen teyu da'va kılmak
Seccadeni halklar arta turga salmak
Özi bilmey, bu ma'naga nefsin urmak
Gevvas bolmay dürr-gevherin alsa bolmaz

Vahdaniyet kemesini sırrın bilmey
Işk u esrar sözleridin haber almay
Tecrid-tefrid işlerini edâ kılmay
Ul tevhidni mevasıdın alsa bolmaz

Kul Hace Ahmed tecrid-tefrid ümid kılgıl
Mustafa'nı sözlerige amel kılgıl
Tevbe deban tünler körüb zâr iñregil
Zâr yığlamay didarını körse bolmaz


HİKMET-125


Dostlarığa açdım İzim gevherini
Âsanlık birle ol gevherdin alsa bolmaz
Cefa çekmey, mihnet tartmay hizmet kılmay
Uşbu pirni sarayığa kirse bolmaz

Aşık kullar hülle kiyib Burak miner
Hur u kusur oñu sofu ferişteler
Ul Burakğa bakıb anda hayran kalar
Aşık bolmay ol Burak'ğa minib bolmaz

Rahman İgem rahm kılıb kirgüz yolğa
Rahmetiñdin müjde bergil asi kulğa
Yoldın azgan kullarıñnı salgıl yolğa
Kılavuzsız uşbu yolğa kirse bolmaz

Muhabbetni deryasığa çomub batgıl
Aşıklarnı sohbetige özüñ katgıl
Muhabbetni bazarığa özüñ satgıl
Özüñ satmay Hak rahmetin alsa bolmaz

Erenlerni izin izleb yolğa kirseñ
Keçgil fani dünyasıdın çın kul bolsañ
Kılavuzsız uşbu yolğa kirer bolsañ
İzleb anı tabmağunça kirse bolmaz

Muhabbetni deryasığa açgıl közni
Tevbe kılıb Hak yolığa algıl özni
Muhabbetni deryasığa salgıl özni
Tevbe kılmay bu sevdanı kılsa bolmaz

Şeriatnıñ meydanığa özin salmay
Tarikatnıñ bostanıda cevlan kılmay
Hakikatnıñ deryasıdın gevher almay
Ma'rifet adabını bilse bolmaz

Kul Hace Ahmed Hakk yolıda turğıl müdam
Aşıklarga derman bergil ale'd-devam
Aşıklarnı arzusıdur darü's-selam
Aşık bolmay darü's-selam kirse bolmaz


HİKMET-126


Işk da'vasın kılğan aşık giryan bolur
Bu dünyanı gurbetidin ölse bolmaz
Huşı ketib bağrı anı biryan bolur
Haya ketib perdesini türse bolmaz

Bu dünyanı işretidin keçgen kişi
Bihud yürer tınmay akar közdin yaşı
Vale bolub hayran yürer yaz u kışı
Vahşi yañlığ eldin çıkar yürse bolmaz

Keçe kündüz közde yaşın jale kılgan
Feryad urub seherlerde vale bolgan
Köksin teşib çarzarb urub nale kılgan
Mundağ emi dergahıdın ketse bolmaz

Keçe turub yürmey tınmay yığlaganlar
Işk otığa yürek bağrın dağlaganlar
Resva bolub sırdın ma'na añlaganlar
Halk içide resva bolub yürse bolmaz

Allah yadın aytıb yürüb zâri kılgan
Közde yaşın akkuzuban cari kılgan
Sersan bolub kıbab birle yürüş kılgan
Andağ erdin cüda bolub yürse bolmaz

Aşıklarday daim müdam Haknı izler
Zahir yüzüb batınıda arşnı közler
Taliblerge ayet-hadis sözin sözler
Sır sözini nâdânlarga aytsa bolmas

Kayda barsa ışk dükanın anda kurdı
Leyli Mecnun bu dünyanı devrin sürdi
Şeyh Mansur "Ene'l-Hakk" deb gavğa kıldı
Vefa kılgan erenlerdin yansa bolmaz

Sırdın ma'na tuymaganlar biganedür
Ul aşıklar mekanları veyranedür
Kayda barsa hemhanesi cananedür
Tünler kobmay aşıkman deb yürse bolmaz

Gevvas bolmay gevher üçün derya çommaz
Candan keçmey çommağunça hergiz almaz
Bir katreğa kani bolmay ul dür bolmaz
Kani bolmay şevk şarabın içse bolmaz

Kul Hace Ahmed lahed ara makam tutmay
Fenafillah makamıdın yelib ötmey
Pir-i muğan katresidin cur'a yutmay
"Limaallah" makamığa yetse bolmas


HİKMET-127


Allah yâdın aytur kullar ma'nâ birle
Bî-manâga hergiz kulak salmaz bolur
Allah degen âşık kullar dâim-müdâm
Hak yâdıdın zerre gâfil bolmaz bolur

Hakk yâdıdın zerre gafil bolmağanlar
Yatsa kopsa Hak zikrini koymağanlar
Vallâh-billâh dünyâ harâm almağanlar
Gor içinde ol kul hergiz ölmez bolur

Ma'rifetniñ bostanıda cânıñ bergen
Muhabbetniñ meydânıda baş oynağan
Hakikatnıñ deryâsıdın gevher alğan
Gevvâs yañlığ ol deryâdın çıkmaz bolur

Erenleri ol deryâğa çomdı battı
Keçe kündüz tınmay bir dem yâdın ayttı
Ölmes burun cân aççığın zehrin tattı
Ahiret esbâbını salmaz bolur

Gâfil bolmas Hak yâdıdın tünler tamâm
Lokma helâl taleb kılur yemes harâm
Dervîş kerek uşbu sıfat birle müdâm
Kul boluban kulluğıdın tanmaz bolur

Kul boluban kulluk kılur Hâcesiğe
Tenin cânın ayamas ol Mevlâsığa
Sâbir bolup ümit tutar va'desiğe
Cefâsıdın çın âşıklar kaytmaz bolur

Cefâ çekmey âşık bolmas tıñla ğafil
Cefâ çekip sâbir bolğıl bolma câhil
Rızâ bolup kulluk kılğan bolur âkil
Câhil âdem birbiridin yanmaz bolur

Kulmen teyü Hak emrini kılmağanlar
Kudretini körüp ibret almağanlar
İmân İslam ahkâmların bilmegenler
Uluğ künde kızıl yüzlüg bolmaz bolur

Hak yolını şevki köptür bilgenlerge
Korkunç birle yetkil oşal ölgenlerge
Asân körinür yolnı müdâm yürgenlerge
Mundağ kullar gor azâbın bilmez bolur

Kul Hâce Ahmed Allah degil yaşıñ akkay
Ötken arif himmet kılıp koluñ tutkay
Rahmı kelse Rahim Mevlâm rahim kılğay
Hâce kulın hergiz zâyi koymaz bolur


HİKMET-128


Eyâ dostlar bu yollarnıñ ukbâsı köp
Ötse bolmaz pir hizmetin kılmagunça
Yüz miñ belâ, mihnet, afet hatarı köp
Tuysa bolmaz pir hizmetin kılmagunça

Şeriatsız tarikatga ötüb bolmaz
Hakikatsız marifetge yetib bolmaz
Pirsiz hergiz şevk şarâbın tatıb bolmaz
Tatsa bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Nâdânlarga sırr ma'nânı aytıb bolmaz
Dürr gevherni mührege satıb bolmaz
Edhem sıfat dünya ukbin yetib bolmaz
Yetse bolmaz pir hizmetin kalmağunça

Sırsız yüz miñ taat kıldım yoldın azdım
Râhılesiz yolğa kirib talıb tozdum
Pir-i muğan nazar kıldı nefsdin sezdim
Sezse bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Vâderiğa tuymay kaldım ömrüm ötti
Nefsu hevâ orta alıb meni yuttı
Bihamdillâh pir-i muğan kolum tuttı
Tutsa bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Vallah Tallâh sümme Billâh sırsız bolmaz
Sırsız yüz miñ tâ'at kılsañ makbul bolmaz
Neçe aytsam bihaberler munı bilmez
Bilse bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Candın keçmey baş oynamay yolğa salmas
İ'tikadıñ tam bolmasa koluñ almas
Tâliblerde ketse hevâ kudret bolmas
Keçse bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Eyâ talib ölmes burun ölekörgin
Yahşilerniñ hâk-ı pâyı bolakörgin
Tufrak bolub feyz u fütuh alakörgin
Alsa bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Hakikatnın yollarıda yüz miñ hatar
Belin bağlab yolga kirgen âhir yeter
Sır eşiğin yastanğanlar murad tapar
Tapsa bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Muradıñga yetey deseñ bolğıl bidâr
Ehlü ayâl hânumândın bolğıl bizâr
Ahir bir kün körsetgüvsi señe didar
Körse bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Allâh degil cânıñ küyüb otlar çıksun
"Hû" degende söñekleriñ barın caksun
Bağrıñ teşib öbkeñ şişib erib aksun
Aksa bolmas pir hizmetin kılmağunça

Uşbu yolğa kadem koyğan candın keçti
Zikr-i kalbin ayta ayta köksin teşti
Andın soñra cânân bakıb eşik açtı
Açsa bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Yüz miñ münâcât aytıb yığlay señe Hudâ
Hırsu hevâ menmenlikdin kılğıl cüda
Lutf eyleseñ menmenlikni kılay edâ
Kılıb bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Rahman İgem rahmetiñge lâyık kılğıl
Berki yañlığ himmet berib âşık kılğıl
Tâ ölgünçe sıdkım birle sâdık kılğıl
Bolsa bolmaz pir hizmetin kılmağunça

Kul Hace Ahmed Allah demey ne iş kılay
Amelim yok zâr iñremey ne iş kılay
Hakk'dın korkub kan yığlamay ne iş kılay
Kılıb bolmaz pir hizmetin kılmağunça


HİKMET-129


Tatavvu' roze tutar halklarğa şeyhlik satar
İlmi yok amidin beter âhir zaman şeyhleri

Belige fota çalur özüni kişi sanur
Arasatda oktanur âhir zaman şeyhleri

Başığa destar orar ilmi yok nege yarar
Okı yok yayın kurar ahir zaman şeyhleri

Alayıdın al kılur ma'mileni mal kılur
Essiz ömrin yel kılur ahir zaman şeyhleri

Şeyhlik uluğ turur Hazret'ge eltgen işturur
Aş bermes bağrı taş turur âhir zaman şeyhleri

Miskin Ahmed kandasen Hakk yolıda nedesen
İlmiñ yok ne sandesen ahir zaman şeyhleri


HİKMET-130

Muhabbetni küçesini kezgen arif
Yahşi bilür humganlarnı alametin
İradetdin kollarığa harbe alıb
Def’in eyler mazarratnıñ selametin

Andağ âşık ayakığa başın koysa
Bina koymay nefs hevânı közin oysa
Şevk şarabın içib tâki ruhı kansa
Heç ağzıdın salmaz tevbe nedâmetin

Yolın tabıb bâtın közi açılganlar
Hâr u hasdek ayağ astı yançılganlar
Berg-i güldek solub tozub saçılgânlar
Eralmaz ol halâyıknıñ melametin

Sufi kerek bâtınını kılsa sâfi
Taat kılsa mânende-i Bişr-i Hâfi
Andın soñra va'desiğe bolar vâfi
Bişek körer her kim keşf ü kerâmetin

"Ricalün la tulhihim" deb aytdı Hudâ
Oşal merdân mâsivâdın bolur cüda
Zikrin aytıb her nefesde olsa revâ
Tapar her dem ğavsü'l-ğıyas celâletin

Lâhed arâ mürid eger makam tutsa
Dervişlikde kırk tört makam andın ötse
Şeyhmen teyu binâ koyub otnı yutsa
Bimeşakkat tapmaz iman halâvetin

Devr ayağı yetib keldi ey bihaber
İçrür koymaz neçe eger kılsañ hazer
Vâ hasretâ imânıñda köptür hatar
Kutulmazsan bermey anı emânetin

Kul Hâce Ahmed zâhir a'ma yol adaştı
Taliblerni suhbetiden yırak kaçtı
Karıb çöküb Hakk yolığa aklı şaştı
Tañla barsa körmez kömi ferâğatın


HİKMET-131


Essiz bu tarikatnıñ tansuk aydı
Dostlarım aramızda ıdlanmaz ul
Ger idi bolmas erdi âşıklarda
Neçe yol kerkler omın kirlenmez ul

Ol erniñ güli ul şeriatdur
Mevası tatlık lokma-ı tarikatdur
Kim kulunıñ kulı bolsa hakikatdur
Kaf tağın tükel yutsa turlanmaz ul

Nişânın ayta ketti âşıkları
İsteyu boldı anıñ sâdıkları
Bolduk deb aytmadılar lâyıkları
Körgenin körgen yerde söylenmez ul

Söz taşta bolsa içde meze bolmaz
İçmi kuruk bolsa anda meze bolmaz
Neçeler arzu kılıb behre almaz
Da'vâga ma'na alıb yüzlenmez ul

Kamuğ â'zâ suvretidin til keçmeğünçe
"Mûtû kable en temûtu" bolmağunça
Zâhiride baş közini yummağunça
Bâtında iç közi körgenmez ul

Emgeksizin yetmekligi ermes âsân
Neçük çiñer yetmegünçe humı humdan
Bolmağunça bu yol içre muñluğ hayrân
Kuruğ otun küymeğünçe gürlenmez ul

Kul Hace Ahmed kattığlanıb küysin emdi
İçü taşıñ hâm kalmasun pişsin emdi
Dostlar meñe sözni aytsın emdi
Yok erse mârifetiñ turlanmaz ul


HİKMET-132


Dem bu demdür özge demni dem deme
Dünyadın biğam ötersen gam deme

Küymese can u diliñ hem ustıhan
Köz yaşıñ akkan birle sen nem deme

Hâh külse yığlasa aşık edi
Çehre-i surhın körüb biğam deme

Aslı nesliñ katre-i âb-ı meni
Hasnı körseñ sen özüñdin kem deme

Ademide zerre ma'na bolmasa
Sen anı Adem körüb Adem deme

Tuymasa sırr ma'nadın Adem emes
Sen anı suvret körüb mehrem deme

Ger yürekde bolmasa yüz dağ-ı derd
Zinhar kaçgıl anı hemdem deme

Tekse bilgen âbdâr hançeri
Can berür cânâneğe merhem deme

Dostlar divane ermes her kişi
Azze ve celldin keçmese adem deme

Misli deryâ yüzide yürğen hası
Hay Hu degen birle mehkem deme

Ahmedâ tutkıl ğanimet her nefes
Yârsız ötgen bu demni dem deme

HİKMET-133

Muhabbetsiz halâyıkdın her kim kaçsa
Ariflerni suhbetide cevlân kılur
Ortap köyüp ışk yoluda yaşın saçsa
Sübhân İgem arş üstide mihmân kılur

Bendem degey küygenlerni süyüp Allah
Hak körsetkey dîdârını Vallâh billâh
Kayda barsa tesbihleri Şey'en li'llâh
Her ne tapsa Hak yolında ihsân kılur

Zâkir bolup zikrin aytsa kelgey nidâ
Şeytan-la’in yetmiş ferseñ bolğay cüdâ
Derdi bolsa Hak derdige bergey devâ
Andağ kulnı özi izlep cânan kılur

Tün seherler Hak uyğatıp kan yığlatar
Bidâr kılıp öz ışkığa bel bağlatar
Devâsı yok derdni berip zâr iñreter
Munda yığlap anda barsa sultan kılur

Hakk'a âşık bolğan kullar dâim bidâr
Rızvan emes maksûdları berür didar
Ehl ü ayâl hânumândın bolur bizâr
İsmâil dek aziz cânın kurbân kılur

Şeyhmen teyü baş kötergen Hakka rakib
Menlik kılıp sübhânığa bolmaz habib
Bidâr bolup derdsizlerge bolgan tabib
Bu dünyanı mü'minlerge zindan kılur

Ey mü'minler tâat kılıp tayanmañlar
Emânetdür aziz cânğa inanmañlar
Harâm harış yapmış malğa inanmañlar
Mâllarını karış atlığ yılan kılur

Bu dünyâğa binâ koyğan Kârun kanı
Dava kılğan Firavn birle Hâmân kanı
Vâmık Azrâ, Feryâd Şirin Mecnûn kanı
Kahr eylese bir lahzada yeksân kılur

Hiç bildiñ mi âdem ölmey kalğanını
Bu dünyânı vefâsını bilgenini
Dünyâ-taleb bûy-ı Hudâ alğanını
Allah deseñ köz yaşıñnı bârân kılur

Işk derdige deva sorgan hazır tilbe
Zahirde yok batın içre kılur cilve
Mazı sarıñ barıñ içre kılur ğalbe
Işk derdige deva kılsa Rahman kılur

Kimni körseñ bu yollarda yalğan âşık
Zâhir sûfi batın içre ermez sâdık
Anıñ üçün ma'şûkığa bolmaz lâyık
Yalğançını rûz-ı mahşer sersân kılur

Ten sözlemez cân sözleme imân sözler
Cândın keçken çın âşıklar Haknı közler
Ariflerge hizmet kılıp yolın tüzler
Ol âşıknı halâyıkka sultân kılur

Aşık bolsañ keçe kündüz ışk istegil
Tâ'at kılğıl keçe kobup hiç yatmagıl
Akil bolsañ nâdânlarğa sır aytmagıl
Çın dervişler tâatların pinhân kılur

Derviş bolsañ tâat kılğıl kılma riyâ
Her guşede tâat kılğıl Teñrim güvâh
Yalğan derviş kayda barsa zevk ü da'vâ
Adil pâdşah tâatların isyân kılur

Vây oşandağ dervişlerdin penâh bergil
Ol nâdânğa ülfet kılmay cânım algil
Eyâ mahbûb yolda kaldım yolğa salgıl
Tevbelikni Hâcem câyın bostan kılur

Dervişmen dep tâat kılur halk içinde
Riyâ kılıp yügrüp yürer anda munda
Allah üçün tâat kılğan derviş kanda
Çın dervişler tağ u çölni mekân kılur

Aşık bolsañ ışk yolıda fenâ bolğıl
Didâr izlep hasretide eda bolğıl
Merhem bolup çın derdlikke devâ bolğıl
Hulk-ı huşnı cân alurda âsân kılur

Aşıkları Hakk'a bakıp na'ra tartar
Muhabbetni deryasığa çomup batar
Gevher alıp ma'şûkığa zârın aytar
Katre yaşı yerge tamsa ummân kılur

Aşıklarğa berdi ışkın küydürgeli
Züleyha dek kaddin dütâ kıldurgalı
Riyazette reñ-i rûyın soldurgalı
Çın âşıknı reñ-i rûyın saman kılur

Aşıkları Hakk kahrıdın korkup titrer
Yer ü kökde melâyikler yığlab turar
Gâhi kızıl gâhi sarığ bolup turar
Nâle kılıp yer ü kökni lerzân kılur

Aşıklarnı has maşukı seherhezler
Nida kılgay "ya abdi" dep batın közler
Işk şiddeti tuğyan kılsa derdi zarlar
Kaydasan dep yürek bağrın biryan kılur

Kaydasan dep kaydasan dep âşık aytar
Aşıklarda had ne bolğay ma'şuk aytar
Ağzı aytmas tili aytmas dili aytar
Üç yüz altmış tamurları lerzân kılur

Aşıklarnı kıyamet küni hâlin sorgay
Çın âşıknı kögsin yarıp dâğın körgey
Pâk ağzıdın kefki akıp yügrüp körgey
Kimge berse pâk ışkını hayrân kılur

Aşıklarnı talebleri câm-ı şarâb
Maşukığa yetmek üçün bağrı kebâb
Ruhlarını ğızâsıdur çeñ ü rebâb
Ahı çıksa yetti iklim veyran kılur

Kudret birle her ne kılsa erklig özi
Kudretidin ma'lûm turur kış u yazı
Ey na-insâf Allah bile kılma bâzi
Kahhâr İgem cânlığlarnı bi-can kılur

Yığlamaknı her âdemge bergen kanı
Yığlamaklığ âsân emes bağrı kanı
Köz yaşıñnı riyâ kılma Haknı tanı
Hak te'alâ süygenlerni giryân kılur

Kul Hâce Ahmed bendemen dep urmagil lâf
Riyâ birle kılğan tâat barça gezâf
Şeriatda tarikatda kârıñ hilâf
Ahiretde kezzâblarnı üryân kılur


HİKMET-134


Muhabbetni bostanıda hezar destan
Bülbülleri sayrar anda efgan kılur
Ma'rifetni meydanıda cevlan kılgan
Keçe kündüz közyaşını umman kılur

Ul bülbülni avazını eşitgenler
Tekebbürni tağın kesib uşatganlar
Bu dünyanı mezesini unutganlar
Feryad urub yığlab közin giryan kılur

Aşık kullar bu dünyanı közge ilmez
Dünya ışkın zahid kullar tilge almaz
Keçe kündüz mest ü hayran özge kelmez
Didar tileb köksin teşib nâlân kılur

Vaderiğa keçti ömrüm toymay kaldım
Rahilesiz yolga kirib harıb kaldım
Himmet kurın belge mehkem çalıb aldım
Özi süygen aşıkların sersan kılur

Eya aşık keçe kündüz tınmay yığla
Küyüb pişib yürek bağrıñ ezib dağla
Ecel yetse merdânevar beliñ bağla
Mundağ aşık barsa anda mihman kılur

Şeyh Mansur özbaşını dârda kördi
Pertev saldı Hak didârın anda kördi
Bihûd bolub özin bilmey efgan kıldı
Vaşuka deb özin bilmey cevlan kılur

Şeyh Şibli aşık bolub bilmey ötti
Şeyh Bayezid yetmiş yolı özin sattı
Bu dünyanı izzetlerin taşlab attı
Ötken işge nedamet deb efgan kılur

Andağ erler suhbetini tabgan kişi
Mest ü hayran bolub yürer yaz u kışı
Seherlerde çarzarb urmak anı işi
Zahir hande bâtınların pinhan kılur

Mundağ bolmay Hak vaslığa yetib bolmaz
Resva bolmay sırdın manâ alıb bolmaz
Hû zikrini aytıb daim tildin koymaz
Vehmi birle dillerini lerzan kılur

Kul Hace Ahmed bu hikmetni kimge aytdıñ
Arifmen deb halayıkga okub yaydıñ
Te'sir kılmas alimlerge aytgan pendin
Arif uldur ten mülkini veyran kılur


HİKMET-135


Tecellini makâmıdur aceb makâm
Ol makâmda âşık kullar cevlân kılur
Kay köñülge tecellisin pertev salsa
Bi-hud bolup özin bilmey efğan kılur

O makâmnı yollarını rehzeni bar
Kılavuzsız yolğa kirse yoldın azar
Vesvâs eylep şeytân-la’in dinin buzar
Öz yolığa salıp anı hayrân kılur

Ol makâmnı bildürgeni rehber kerek
Tarikatnı pişeside safder kerek
Uşbu yolnı zabt eylegen server kerek
Andağ mürşid uçmağ mülkin tayrân kılur

Ol makâmğa yetken âşık şarâb içer
Hânumânın ber-bad berip cândın keçer
Şevk kanatın Hazret taba tutup uçar
Arş u kürsi levh ü kalem tayrân kılur

Didâr tilep terk eyleseñ mâ-sivânı
Ölmez burun vücudıñnı eyle fâni
"Ve enhârun min aselin musaffa"nı
Uçmağını hâs kulığa ihsân kılur

Ol makâmnı tevhid atlığ darahtı bar
Sâyeside âşık kullar Burâk-suvâr
Her bir şâhı miñ yılçalık yolnı tutar
Her kaysısı öz özige ünvân kılur

Ol darahtnı mevasıdın tatkan kullar
Dünyâsını âhiretge satkan kullar
Gor içinde âsâyişde yatkan kullar
Seherlerde köz yaşını ummân kılur

Himmet kurın Kul Hâce Ahmed belge bağla
Muhabbetni otu birle yürek dağla
Yakañ tutup tañ atkunça tınmay yığla
Şâyed señe rahm eyleben cânân kılur


HİKMET-136


Uşbu sırnı bilmegen cahil kişi
Dervişlerni kadrini kaçan bilür
Til uçıda ümmetmen deb da'va kılur
Mustafa'nıñ kadrini kaçan bilür

Tarikatnı lezetidin tatkan kişi
Dünyasını din yolıda satkan kişi
Keçe-kündüz közde yaşı akkan kişi
Bu dünyanı kadrini kaçan bilür

Keçe-kündüz taat kılsa oşal aşık
Bu dünyada günahın bolar farik
Dervişlerni gıybet kılgan ol münafık
Ma'rifetni kadrini kaçan bilür

Dünya malın yığıb yolnı yitürgenler
Essiz ömrin küfr içinde keçürgenler
Kılavuzsız biyabanda yürügenler
Muhabbetni kadrini kaçan bilür

Köp kişiler da'va kılur nefs közetib
Yeb, içib, hayvan kebi tünler yatıb
Roze tutmas, zekat bermes hem uyatıb
Hak Te'ala kadrini kaçan bilür

"Külli muttaki alimen", deb aytdı Resul
Ey Kul Ahmed, bul hadisni kılgıl kabul
Suyri halkı kabul kılmay boldı melul
Cahil halkı pir kadrini kaçan bilür


HİKMET-137


Sübhân İzim bendesige lutf eylese
İçi yarup taşı küyüb biryân bolur
Pir etegin tutup âşık yolğa kirse
Haknı izlep ikki közi giryân bolur

Candın keçmey ışk sırrını bilse bolmaz
Maldın keçmey menmenlikni koysa bolmaz
Şermi bolmay yalğuz özin süyse bolmaz
Andağ âşık el közidin pinhân bolur

Canıñ kıynap zakkum çaynap aşık bolgıl
Yaşıñ döküp közüñ suvlap sadık bolgıl
Andın keyin dergahığa layık bolgıl
Canıñ berseñ rahm eylese canan bolur

Divâne-i jülide mu Haknı tapkan
Şemşir-i Hakk kolğa alıp nefsni çapkan
Kayda barsa közni yumup sırnı tapkan
Andağ sırnı tapkan kişi merdân bolur

Işk yolıda keçe kündüz yığlağanlar
Cândın keçip belin mehkem bağlağanlar
Hizmet kılıp Hak sırrını añlağanlar
Tün uykunı harâm kılıp nâlân bolur

Vâ deriğa ışk yolıda cânın bermey
Gevvâs bolup deryâ içre gevher termey
Hak'dın özge gafletlerni yırak salmay
Tañla barsa nedâmetler çendân bolur

Aşık bolsañ Bayezid dek özüñ satgıl
Vallâh-billâh dünyâ harâm taşlap atgıl
Kanlar töküp közleriñdin tünler katgıl
Bir lahzada şeytân mülki veyran bolur

Tañ atkunça zikrin aytkıl canıñ birle
Tağ u çölnü bostân kılgıl kanıñ birle
Taşdan kattığ taşka yatkıl yanıñ birle
Yoldın azğan yüz miñ gafil merdân bolur

Taşdın kattığ taşnı süzgen bi-haberler
Ukbâ işin arka taşlap dünyâ izler
Ayet hadis beyân kılsâm kattığ sözler
Zâhir âdem bâtınları şeytân bolur

Zikrin aytğıl kanlar aksun közleriñdin
Hikmet aytğıl dürler tamsun sözleriñdin
Güller unsun her bir baskan izleriñdin
Gülge baksañ gül açılıp bostan bolur

Seherlerde erte turup kanlar yutgıl
Pir-i muğan etegini mehkem tutgıl
Hakka âşık bolğan bolsañ cândın ötgil
Cândın keçken çın âşıklar üryân bolur

Bu dünyâda fakirlikni âdet kılgan
Hârlık tartıp meşakkatnı râhat bilgen
Kul Hâce Ahmed yahşılarğa hizmet kılgan
Kıyâmet kün andağ kişi sultân bolur


HİKMET-138


Arif âşık cân mülkide elem tartsa
On sekkiz miñ kamuğ alem gülgül bolur
Köñül kuşı şevk kanatın tokup uçsa
Cümle vücud yâdın sayrar bülbül bolur

Muhabbetni meydânığa özin salsa
Marifetni meydanıga özin ursa
Sırr şarâbın içip âşık rûhı kansa
Meveddetni gülzârıda huş gül bolur

Erenleri Hak yâdıdın gafil bolmas
"Ricalün lâ tülhihim" der Hâliku'n-nâs
Eren yolın tutkan hergiz yolda kalmas
Ol hazretde sır esrârı makbûl bolur

"Elest" hamrın kimge berse oşal sâki
Bilâ-müdâm içip asrar meñü bâki
Tenin cânın küydürüb şevk ihrâkı
İçden küyer yıkılıb hem kül bolur

Zâhirini atı birle bezegenler
Bâtınların otu birle tüzegenler
Şevk otını iç köñülge kezegenler
Mâsivâ birle kaçan meşğul bolur

Tarikatdur bu yol atın bilse derviş
Ma'rifetni metâ'ıdın alsa derviş
Özge yollar bâd-ı hevâ sansa derviş
Hakikatnı meydânıda er ol bolur

Kattığlanıp Kul Hâce Ahmed yolğa kirgil
Kulnı körseñ kulı bolup ma'nâ sorgıl
Yâ İlâhim rûzı kılsa manâ algıl
Ma'nâ sorap manâ algan çın kul olur


HİKMET-139


Seher vaktde kobup yığlab nâle eyle
Nâlişiñdin yer ü kökler nevâ kılsun
Hakka sığnıp köz yaşıñnı jâle eyle
Andın soñra Hak derdiñge devâ kılsun

Çın derdlikni Allah süyüp bendem dedi
Üç yüz altmış bakıp anı gamın yedi
Melayikler yaşın alıp tuhfe kıldı
Kan yığlagıl yaşıñ alıp güvah kılsun

Yüz miñ günâh sâdır boldı bilelmediñ
Tevbe kılıp dergâhığa kelelmediñ
Hizmet kılıp yahşı duâ alalmadıñ
Yazuklardın seni ne dep suvâ kılsun

Bu âlemde resvâ bolup kan yutmasañ
Şeriatda tarikatda pir tutmasañ
Hakikatda cân u tendin pâk ötmeseñ
Gaflederdin seni ne dep cüdâ kılsun

Erenlerni kılğanların kılalmasañ
Pirsiz yürüp vird ü evrâd bilelmeseñ
İsti'anet tilep duâ alalmasañ
Hâs buzruklar seni ne dep duâ kılsun

Dâm-ı tezvir koyup halknı yoldın urduñ
Şeyhlik kılıp riyâ birle dükân kurduñ
İşret kılıp şeytân birle devrân sürdüñ
Didarığa seni ne dep revâ kılsun

Lutfu kerem Hak yarattı sizler üçün
Can-u dilde hizmet kılmay sizler zebun
Allah üçün bahs etermen tapkun sahun
Napaklarga ne dep lutfın âtâ kılsun

Keçe yatmay hâb-ı gaflet harâm kılsa
Zikr-i kalb u zikr-i sırnı tamâm kılsa
Miñ bir atın tesbih etip kelâm kılsa
Bende ne dep dergâhığa hatâ kılsun

Emr-i marûf nehy-i münker bilip kılsa
Yatsa kobsa bir Hudanı hâzır bilse
Tâ ölgünçe Hâcesiğe hizmet kılsa
Kuvvet berür anı ne dep dütâ kılsun

Bi-namâz u bi-tâatke bermez kuvvet
Fe'li zaif özi mayûb bermez himmet
Rızkı nâkıs özi nâ-cins körmey devlet
Ol fâsıknı dilin ne dep safâ kılsun

Hayf âdem öz kadrini özi bilmez
Menlik kılıp yahşılarnı közge ilmez
Hû sohbetin kurgan yerge kaçıp kelmez
Ol bi-vefa ahde ne dep vefâ kılsun

Adem olur fakîr bolup yerde yatsa
Tufrak-sıfat âlem anı basıp ötse
Yûsuf-sıfat birâderi kul dep satsa
Kulnı kulı ol kün ne dep hevâ kılsun

Şevki zevki muhabbetdin ayân kılğıl
Aşıklarga ışk otıdın beyân kılğıl
Hârlık zârlık meşakkatnı nişân kılğıl
Çın âşıklar otdın ne dep hazer kılsun

Allah deban otka kirdi Halilullâh
Oşal otnı bostân kıldı körüñ Allah
Boynın kısıp yığlab aytdı Şey'en li'llâh
Fakir miskin unda ne dep heva kılsun

Hakk'a âşık sâdıkları yürür hılvet
Tañla barsa Hakk kaşıda körer izzet
Cennet kirip didâr körer ayş u râhat
Pinhân yürer halkka ne dep riyâ kılsun

Kul Hâce Ahmed derd-i hâlet peydâ kılğıl
Cân u dilni Hak yolıda şeydâ kılğıl
Derdin tartıp rûz-ı mahşer gavğa kılğıl
Derd bolmasa Mevlam kimge şifâ kılsun


Işk da'vâsın meñe kılma yalğan âşık
Aşık bolsañ bağrıñ içre köz kanı yok
Muhabbetni şevki birle cân bermese
Zâyi keçer ömri anı yalğanı yok

Işk bâğını mihnet tartıp kökertmeseñ
Hârlık tartsa şum nefsiñni öldürmeseñ
Allah deban içke nûrnı tolturmasañ
Vallâh billâh sende ışknı nişânı yok

Hakk zikrini mağzı cândın çıkarmasañ
Üç yüz altmış tamurlarıñ tebretmeseñ
Törtyüzkırktört süñekleriñ kul kılmasañ
Yalğançıdur Hakk âşık bolğanı yok

Nefsdin keçip kanâatnı peşe kılğan
Her kim tepse râzı bolup boyun sunğan
Yahşılarğa hizmet kılıp duâ alğan
Andağ aşık mahşer küni armânı yok

Râhat taşlap can mihnetin hoşlaganlar
Seherlerde canın kıynap işlegenler
Hâyu heves mâ u menni taşlaganlar
Çın âşıkdur hergiz anı yalğanı yok

Işk derdini bî-derdlerge aytıp bolmaz
Bu yollarnı ukbası köp ötüp bolmaz
Işk gevherin her nâmerdge satıp bolmaz
Bî-haberler ışk kadrini bilgeni yok

Işkka tüştüñ otka tüştüñ küyüp öldüñ
Pervâne dek cândın keçip ahker bolduñ
Derdge tolduñ ğamga solduñ tilbe bolduñ
Işk derdini sorsañ hergiz dermânı yok

Başıñ keter bu yollarda hâzır bolğıl
Işk yolıda ölmez burun zinhâr ölğil
Pir etegin mehkem tutup hizmet kılğıl
Hizmet kılğan hergiz yolda kalğanı yok

Aşık ermez cânânığa cân bermese
Dehkân ermez ketman çapıp nân bermese
Munda yığlap âhiretde cân bermese
Yolda kalğan bûy-ı Hudâ alğanı yok

Ey bi-haber ışk ehlidin beyân sorma
Derd istegil ışk derdige dermân sorma
Aşık bolsañ zâhidlerdin nişân sorma
Bu yollarda âşık ölse tavânı yok

Zâhid bolma âbid bolma âşık bolğıl
Mihnet tartıp ışk yolıda sâdık bolğıl
Nefsni tefıp dergâhığa lâyık bolğıl
Işksızlarnı hem cânı yok imânı yok

Işk sevdâsı kimge tüşse resvâ kılur
Pertev salıp Hak özige şeydâ kılur
Mecnûn sıfat aklın alıp Leylâ kılur
Allah hakı bu sözlerni yalğanı yok

Kul Hâce Ahmed cândın keçip yolğa kirgil
Andın soñra erenlerni yolın sorgıl
Allah deban Hak yolıda cânıñ bergil
Bu yollarda cân bermeseñ imkânı yok


HİKMET-141


Tevbe kılıp Hakk'a yanğan âşıklarğa
Uçmağ içre tört arığda şerbeti bar
Tevbe kılmay Hakka yanmağan gafillerge
Tar lahedde katığ azâb hasreti bar

Uçmağ mülkin uman kullar tevbe kılsun
Tevbe kılıp hazretige yavuk bolsun
Hûr u kusûr ğılman vildân hâdim bolsun
Elvân elvân kiyer teşrif hil'atı bar

Tevbe kılğan âşıklarğa nûrı erür
Tüni küni sâim bolsa köñli yarur
Kaçan ölüp gorğa kirse gorı keñrür
Oğan İzim Rahim Rahmân rahmeti bar

Tevbesizler bu dünyadın keçmez bilür
Ölüp barsa gor azâbın körmez bilür
Kıyâmet kün tañ arasât atmaz bilür
Heyhât heyhât nevha feryâd künleri bar

Namaz roze tevbe üzre barğanlarğa
Hak yolığa kirip kadem koyğanlarğa
Uşbu tevbe birle anda barğanlarğa
Yarlikanmış kullar birle suhbeti bar

Namaz birle rozeleri otın alar
Alem halkı süynüp anı Hak'dın tiler
Kıyamet kün körüp anı alar tıñlar
Ne kul ermiş bu saadet nusreti bar

Ol arığlar kimge turur bilgil anı
Tevbe kılğan âşıklarğa içürür anı
Tevbesizler ol arığdın içmes ba veli
Aña içrür zehir zakküm şerbeti bar

Kıyametni bir küni ellik miñ yılça bolur
Bu dünyanı sanıça bil neçe bolur
Kıyamet kün yetmiş miñ yıl otta kalur
Tevbe kılgan kullar küymez mühleti bar

Her kim Haknıñ kulı bolsa Hakka yansun
Hakka yanmaz özin degen narı barsun
Kul Hâce Ahmed neçük munda orun tabsun
Keçe kündüz korka turur heybeti bar


HİKMET-142


Hikmet birle ol ademdin bar eyledi
On sekkiz miñ kamuğ âlem hayrân erür
Kâlu belâ degen kullar uluş aldı
Sükut etken kullar dini veyran erür

Hak te'âlâ imân âtâ kıldı bizge
Ol Mustafa Hak resûlı idi bizge
Dürûd aytsañ kuvvet berür dinimizge
Yok erse men kılğanlarım yalğan erür

Evvel "elestü bi-rabbiküm" dedi Hudâ
"Kâlü belâ' deban rûhlar kıldı sedâ
Yığlap keldik eşiğiñge cümle gedâ
Lutf eyleseñ yüz miñ âsi handan erür

Tevbe kılsam keçer mukin Kâdir ilâh
Yok erse netküm anda men rû-siyâh
Tañla barsam elk ayağ barça güvâh
Hak kaşıda barça işler âsân erür

Yığlamay mu ötti ömrüm eya şâhım
Kabsab keldi karanğuluk çıkkıl mâhım
Sendin özge yok penâhım tekyegahım
Keçe kündüz tilegenim imân erür

Ümmet üçün Resûl dâim kayğu yedi
Tilep ümmet günâhını Hakdın aldı
Keçe kündüz kâim turdı Teñrim bildi
Tilde ümmetmen der dilde yalğan erür

Ümmet bolsañ Mustafâ'ğa peyrev bolğıl
Aytğanların cân u dilde sen hem kılğıl
Keçe kâim kündüzleri sâim bolğıl
Çın ümmetni reñi misl-i saman erür

Sünnetlerin mehkem tutup ümmet bolğıl
Keçe kündüz dürüd aytıp ülfet bolğıl
Nefsni tefip mihnet yetse râhat bolğıl
Andağ âşık ikki közi giryân erür

Kul Hâce Ahmed nefsdin müdâm suvâ bolğıl
Küyüp pişib derdi birle eda bolğıl
Keçe kündüz tınmay yığlap gedâ bolğıl
Derdin tartsañ Hâce senden rızâ erür


HİKMET-143


Behişt duzah talaşur talaşmakda beyân bar
Duzah aytur: "Men artuk mende Fir’avn Hâmân bar"

Behişt aytur: "Ne dersen sözni bilmey aytursan
Sende Fir'avn bolsa mende Yusuf Ken'ân bar"

Duzah aytur: "Men artuk bahil kullar mende bar
Bahillerniñ boynıda otluğ zencir-kişen bar"

Behişt aytur: "Men artuk peygamberler mende bar
Peygamberler aldıda kevser u hûr u ğılmân bar"

Duzah aytur: "Men artuk tersa, cuhûd mende bar
Cuhûd, tersâ aldıda türlüg azâb-suzân bar"

Behişt aytur: "Men artuk mü'min kullar mende bar
Mü'minlerni aldıda türlüg ni'met-elvan bar"

Duzah aytur: "Men artuk zâlim kullar mende bar
Zâlimlerge berürge zehr ü zakkûm çendân bar"

Behişt aytur: "Men artuk âlim kullar mende bar
Alimlerni köñlide âyet hadis Kur'an bar"

Duzah aytur: "Men artuk münâfıklar mende bar
Münâfıklar boynıda otdın işkel-kişen bar"

Behişt aytur: "Men artuk zâkir kullar mende bar
Zâkirlerni köñlide zikr ü fikr-i Sübhân bar"

Duzah aytur: "Men artuk binamazlar mende bar
Bi-namâzlar boynıda yılan birle çıyan bar"

Behişt aytur "Men artuk didâr körmek mende bar
Didârın körsetürge Rahim atlığ Rahmân bar"

Duzah anda tek turdı behişt özrini aydı
Kul Hâce Ahmed ne bildi bildürgüvçi Yezdân bar

HİKMET-144

Bişek biliñ bu dünyâ barça halkdın öter a
İnanmağıl mâlıñga bir kün koldın keter a

Ata-ana-karındaş kayan ketti fikir kıl
Tört ayağlığ çûbın at bir kün señe yeter a

Dünyâ üçün ğam yeme Hakk'dın özgeni deme
Kişi mâlını yeme sırât üzre tutar a

Ehl ü ayâl karındaş heç kim bolmaydır yoldaş
Merdâne bol ğarib baş ömriñ yel dek öter a

Kul Hâce Ahmed tâat kıl ömriñ bilmem neçe yıl
Aslıñ bilseñ âb u gil yene gilge keter a


MÜNACAAT


Münâcât eyledi Kul Hâce Ahmed
İlâhi kıl bendeñge rahmet

Garib Ahmed sözi hergiz karımaz
Eger yer astığa kirse çirimez

Yene mensûh bolup ol hâr bolmaz
Okuğan bendeler bimâr bolmaz

Okuğanğa kılurman anda şefkat
Kıyâmet künide kılğum şefâat

Hudâyım kılsa in'âm meñe cennet
Okuğanlarnı kılurman men şefâat

Tileki her ne bolsa Teñri bergey
Muhabbet şevkini köñlige salğay

Cemâlin körsetip Perverdigarım
Özin yolığa salsun Bir ü Barım

Hudâyım eylesün mahşerde hurrem
Kıyâmet kün arığ Zât'ığa mahrem

Duâğa yarı berse her müsülmân
Öler vaktda eltgey nûr-ı imân

Meni hikmetlerim âlemğe tolğan
İşitmey her kim ölse kılğay ermân

Meni hikmetlerim derdlikke dermân
Kişi boy eltmese ol yolda kalğan

Meni hikmetlerim âlemde destân
Ruhum, kelse kılur sohbetni bostân

Meni hikmetlerim kân-ı hadisdür
Kişi boy eltmese bilgil habisdür

Meni hikmetlerim talibni rızkı
Eger çendiki bolsa cürmü fikri

Meni hikmetlerim fermân-ı sübhân
Okup bilseñ heme mana-ı Kur'an

Meni hikmetlerim âlemde sultan
Kılur bir lahzada çölni gülistân

Meni hikmetlerim şevk-i muhabbet
Közini yaşığa kılğay tahâret

Namazığa Resûlullâh imâmı
Anı kavmi melâyikler tamâmı

Şikestelik birle kılğan namâzı
Kabul bolğay anı Hakk'a niyâzı

Meni hikmetlerim âşıkka aytıñ
Dili âine dek sâdıkka aytıñ

Heme kor u ker ü bâtını gezâf
Tamâm iklimni kezdim tapmadım sâf

Meni hikmetlerim sarrâfğa aytıñ
Hudâyım bâ-kerem Vehhâb'ğa aytıñ

Adâlet pâdşahı bir atı sâdık
Kılur bir lahzada vaslığa lâyık

Meni hikmetlerim nâdân işitmes
Dîli köñli kara pendimni almas

Hatâdın bi-haber Allâh'ğa münkir
Edebsiz bi-edeb dünyâda bi-pir

Hatını bitse her kim nesr bitsün
Veli nesri bitip maksudğa yetsün

Dini imânı yok İslâmı veyran
Kıyâmet tañı atsa yolda kalğan

Pir-i kâmilni körmey şeyh-i Sen'ân
Hudâ kılmas kabûl okusa Kur'an

Özini şeyh alur kölbârı hâli
Yigirme beşke yetmey anı ali

Nasihatlar kılur pir ü cevannı
Özi fehm etmeyin yahşı yamannı

Alarnı sözleri zalimi zaldur
Şeriat ehli bu eldin hicaldur

İnansun dep munı bir neçe bi-akl
Kılurlar evliyâlardın munı nakl

Koyup dâmın güzergâhlarğa bi-pir
Tili mekr ü hile kılğanı tezvir

Anı mekri erür şeytândın a'lâ
Kobar yüzi mahşerde tañla

Alarnı körmeñiz yüzini hergiz
Anıñ dek lanetidin eyleñ perhiz

Zebân-ı hâl ile amânı ayttım
Hakikat söz birle câhilni sögtim

Eger âlim bolsa cânım tasadduk
Dürr ü gevher sözümni işitip ok

Dürr ü gevher sözin âlemge saçsa
Okup oksa kelâm-ı Haknı açsa

Oşal âlimge cân kurbân kılurman
Tamâmî hânumân ihsân kılurman

Kanı âlim kanı âmil yârânlar
Hudâdın sözlese siz cân beriñler

Çın âlim yastukın taştın yarattı
Nime oktı anı âlemğa ayttı

Özini bildi erse Hakk'nı bildi
Hudâdın korktı yu insafğa keldi

Meni hikmetlerim dânâ işitsün
Sözüm destân kılıp maksudga yetsün

Meni hikmetlerim feri yu kavli
Dili köñlide bolsa, zikri Mevli

Meni hikmetlerim bir pîr-i kâmil
Kayu bende Hudâğa bolsa mâyil

Meni hikmetlerim hoblarga aytıñ
Dua tekbir kılıp rahmetge batıñ

Meni hikmetlerin pîr-i zeberdest
İşitkenler bolur bi-huş u sermest

Tiriñ bolsa cehânda hâr bolmaz
Okuğan bendeler bimâr bolmaz

Kıyâmetde aña hâdi bolurman
Eger derdlig bolsa dâru bolurman

Eger yüz yıl ömr körse karımaz
Eger yer astığa kirse çirimez

Hudâ kılğay anı duzahdın âzâd
Behişt-i câvidânda eylegey şâd

Eğer hikmet okusa eyyühennas
Erür ferzend meñe ol talib-i has

Eşitip hikmetimni goşğa alğan
Atâ kılğay öler vaktıda imân

Yesevi hikmetin dânâ işitsün
İşitgenler hemme maksudga yetsün

Cevâhir kânıdın bir nükte alsun
İşitmegen barı hasretde kalsun

Kişi hikmet işitse cânı birle
Çıkar canı anı imânı birle

Kulakğa almağay bu sözni nadân
Anı âdem deme ol cins-i hayvân

Hudâyım sözidin çıkkan bu hikmet
İşitkeñe yağar bârân-ı rahmet

Meni hikmetlerim kim tutsa mehkem
Hudâ kılğay anı elbette bi-gam

Kirer cennet içige şad u handân
Hudâyım eylegey mesrur u şâdân

Meni hikmetlerim Hak'nı senâsı
Muhabbet ehlini derdi devâsı

Meni hikmetlerim kend u aseldür
Hemme sözler içinde bi-bedeldür

Meni hikmetlerim inâm-ı Allah
Seher vaktda dese "estağfirullah"

Anı şeytân-lâin tutmas yolını
Muhammed Mustafa alğay kolını

Peygamber ümmetim deb mehri tavlar
Azazilni Hüdayım özin kavlar

Meni hikmetlerim derdsizge aytmañ
Bahâsız gevherim nâdânğa satmañ

Yesevi hikmetin kadrine yetkil
Hum-ı ışkdın meyni bir katre tatkıl

Hum-ı ışkdın kişi bir katre tatgay
Hüdanı vaslıga bir yola batgay